Au dixième-neuvième siècle, la Senne était la première piscine naturelle des Saint-Gillois. Un étang privé appelé le Nieuwmolen situé à proximité de la gare du Midi, leur permettait de se baigner, à leurs risques et périls, faute de disposer d’outils de sauvetage.
En 1849, Pierre Snoeck, professeur de natation participe à un concours pour la construction d’une école de natation à ériger aux côtés de la Senne mais réalise toutefois son propre projet à postériori, en privé, le long du Leybeek, à proximité de la porte de Hal. Cette école comporte quatre bassins alimentés par les eaux du cours d’eau dont deux sont réservés aux nageurs confirmés et les deux autres aux apprentis nageurs et aux militaires.
Cette ébauche de piscine donnera suite aux « Bains de Saint-Gilles », bassin de natation à côté de la Glacière, sis au n°14. Racheté en 1924, il est rebaptisé « Bains Van Schelle » et réaménagé en style moderniste. Piscine à ciel ouvert l’été et patinoire en hiver, le bain profite des infrastructures de la Glacière toute proche.
In de negentiende eeuw was de Zenne de natuurlijke zwemplek voor de inwoners van Sint-Gillis. In een vijver, aan de zogenaamde Nieuwmolen, nabij het Zuidstation konden ze op eigen risico – redders waren er immers niet – baden.
In 1849 neemt Pierre Snoeck, zwemleraar deel aan een wedstrijd voor de uitbouw van een zwemschool die aan de oevers van de Zenne zou komen. Later werkt hij echter zijn eigen privéproject uit langs de Leybeek in de buurt van de Hallepoort. De school telt vier zwembaden die worden gevoed met het water van de beek. Twee zwembaden zijn voorbehouden aan ervaren zwemmers en de twee andere aan militairen en lerende zwemmers.
Die eerste aanzet leidt tot de bouw van de “ »Bains de Saint-Gilles » (de Badhuizen van Sint-Gillis); een zwembad dat wordt aangelegd langs de ijskelders aan het nr. 14 in de gelijknamige straat. Het complex wordt in 1924 opgekocht, in een modernistisch kleedje gestoken en heet voortaan “De Van Schelle-baden”. In de zomer wordt de site als openluchtzwembad uitgebaat en in de winter als schaatsbaan waarbij dankbaar gebruik wordt gemaakt van de infrastructuur van de nabijgelegen ijskelders (“La Glacière”).
[Dossier n°1441, Inventaire de la collection photographique, 1900-2005, Archives communales de Saint-Gilles, 2016 | Dossier nr 1441, Inventaris van de fotograpische verzameling, 1900-2005, Gemeentearchieven van Sint-Gillis, 2016]
[Coupe longitudinale du bassin de natation, 1902. Archives communales de Saint-Gilles | Lengtsectie van het zwembad, 1902. Gemeentearchieven van Sint-Gillis, 2016]
En 1905 est inaugurée l’actuelle piscine Victor Boin, sise rue de la Perche, une des plus modernes et des plus perfectionnées de l’époque de l’agglomération bruxelloise. L’entrée de l’édifice donne accès à une salle d’attente de forme hexagonale communiquant de part et d’autre avec onze loges de bains et douches pour hommes séparées de celles des femmes. Cette salle d’attente aboutit par une baie à l’atrium éclairé par un plafond vitré dans lequel est installé un buffet. De chaque côté du buffet, une porte donne accès au bassin de natation. Le bassin est couvert par une toiture en zinc sur voliges soutenue de chaque côté par cinq colonnes de fer reliées entre elles par de fortes charpentes en fer. En dehors de ces installations, les bâtiments comprennent l’aménagement de bains turcs se composant de 9 cabinets, 2 salles de sudation, une salle de massage, une autre pour les douches, un bain froid et enfin une salle de repos.
In 1905 wordt het huidige zwembad Victor Boin aan de Wipstraat officieel in gebruik genomen. In die tijd was het een van de meest moderne en meest geavanceerde zwembaden van de Brusselse agglomeratie. De ingang van het gebouw geeft uit op een zeshoekige wachtzaal die aan beide zijden toegang verleent tot elf kleedkamers en douches voor mannen en – uiteraard gescheiden – voorzieningen voor vrouwen. Die wachtzaal mondt via een pui uit in het via een glazen lichtkoepel verlicht atrium waar het buffet is in ondergebracht. Aan beide zijden van het buffet geeft een deur toegang tot het zwembad. Het dak van het zwembad is met zink belegd die op panlatten rust en aan beide zijden wordt ondersteund door vijf gietijzeren zuilen die op hun beurt via een stevig gietijzeren gebinte onderling zijn verbonden. Naast die voorzieningen omvat het gebouw een inrichting voor Turkse baden die 9 ruimten telt, twee zweetkamers, een massagekamer, nog een andere ruimte voor de douches, een koudwaterbad en tot slot een rustruimte.
Remodelé en style Art-Déco entre 1938 et 1940 suivant les plans de l’architecte communal Richard Ingelbrecht, l’intérieur est transformé à l’exception des bains turcs. L’ingénieux toit vitré d’origine qui s’ouvrait électriquement sera quant à lui, remplacé par un toit métallique en 1980.
En 2017, la piscine Victor Boin va faire l’objet de nouveaux travaux de rénovation de juillet à octobre. L’objectif est de remplacer l’étanchéité, le carrelage et la structure portante des plages du bassin.
Usagers, si vous ne pourrez utiliser la piscine cet été, sachez que, une fois les travaux terminés, les horaires pourraient être revus ainsi qu’une possible ouverture le dimanche.
Tussen 1938 en 1940 krijgt de site een art deco jasje aangemeten volgens de plannen van de gemeentearchitect Richard Ingelbrecht. Daarbij wordt, op de Turkse baden na, het hele interieur aangepakt. In 1980 wordt het uitgekiende glazen dak dat elektrisch opende, vervangen door een metaalconstructie.
In 2017 wordt het Victor Boin zwembad opnieuw grondig gerenoveerd. De werken lopen van juli tot oktober. Daarbij worden de dichtingen, de betegeling en de draagstructuur van het zwembadterras vervangen.
Jammer voor dit ongemak van de zomer, maar na afloop van de werken worden de openingsuren wellicht aangepast en misschien kan er dan ook wel op zondag worden gezwommen.
Références | Referenties
– HERARD Gaëlle, Inventaire de la collection photographique, 1900-2005, Archives communales de Saint-Gilles, 2016.
– SPRB Bruxelles Développement Urbain, Piscines et bains publics à Bruxelles, Bruxelles, 2015, (Bruxelles, Ville d’Art et d’Histoire ; 54).
© Archives communales de Saint-Gilles | Gemeentearchieven van Sint-Gillis
