Loisirs d'été

Le petit train touristique « Wolu-Via » à Woluwe-Saint-Lambert (1964-1966) | De kleine toeristische trein  » Wolu-Via » van Sint-Lambrechts-Woluwe (1964-1966)

Tout habitué des stations de vacances, en Belgique comme à l’étranger, est familier de ces petits trains touristiques invitant plaisamment à la découverte des lieux. Les rues de Blankenberge, Bouillon, Rochefort, et nombre d’autres lieux de villégiature, sont régulièrement sillonnées par ces pittoresques convois chargés de touristes.

Ce qui est plus singulier, c’est qu’un petit train similaire circula à Woluwe-Saint-Lambert dans les années soixante. Woluwe-Saint-Lambert, « station verte de vacances » … ! Surprenant, n’est-il pas ?

Wie kent ze niet, de kleine treintjes die in alle toeristische trekpleisters, zowel in België als in het buitenland, de mensen uitnodigen om de omgeving te ontdekken? De straten van Blankenberge, Bouillon, Rochefort en tal van andere vakantieoorden worden geregeld doorkruist door deze pittoreske konvooien vol toeristen.

Wat vreemder is, is dat in de jaren zestig een dergelijk treintje ook door Sint-Lambrechts-Woluwe tufte. Sint-Lambrechts-Woluwe, « groen vakantieoord »….! Verbazingwekkend, niet?

[Le petit train Wolu-Via prend son départ à la place du Sacré-Coeur. Mai 1964. Musée communal de Woluwe-Saint-Lambert |De kleine Wolu-Via trein neemt zijn vertrek van het Heilig Hartplein. Mei 1964. Gemeentemuseum van Sint-Lambrechts-Woluwe]

Pour comprendre cette initiative a priori insolite, Il faut se reporter à la période d’après-guerre et la mise en place d’une nouvelle majorité politique à la tête de la commune.

Dès le début des années cinquante, les pouvoirs locaux prirent conscience de l’intérêt qu’il y avait à protéger les nombreux monuments et sites à caractère historique et/ou esthétique jalonnant la vallée de la Woluwe. L’on avait compris qu’aménagement urbanistique et préservation des témoins du passé n’était – à juste raison – pas forcément incompatible. De plus, certains imaginèrent que ces richesses patrimoniales pouvaient même faire l’objet d’une exploitation à caractère touristique. L’idée semblait-elle saugrenue ? Toujours est-il qu’elle fut promptement mise en application et l’on en confia l’organisation pratique au tout nouveau Comité culturel, a.s.b.l. chargée de la coordination générale des projets et activités culturels communaux.

Om dit ietwat vreemde initiatief te begrijpen, moeten we teruggaan naar de naoorlogse periode en de opkomst van een nieuwe politieke meerderheid aan het hoofd van de gemeente.

Vanaf het begin der jaren vijftig begint de lokale overheid in te zien hoe belangrijk het is om de vele monumenten en landschappen met historische en/of esthetische waarde in het Woluwedal te beschermen. Men had terecht begrepen dat stedenbouwkundige inrichting en het behoud van getuigen uit het verleden zeer goed kunnen samengaan. Bovendien dachten sommigen dat men dit rijke patrimonium als toeristische troef zou kunnen uitspelen. Was het idee echt zo ongerijmd? Het werd in ieder geval onmiddellijk toegepast en men vertrouwde de praktische organisatie ervan toe aan het gloednieuwe Cultuurcomité, de vzw die belast was met de algemene coördinatie van de gemeentelijke culturele projecten en activiteiten.

On imagina de faire circuler un petit train selon un itinéraire déterminé et on lui trouva un nom original. Ce serait le « Wolu-Via », dénomination pouvant de prime abord s’ interpréter comme un voyage à travers (« via ») la commune (« Wolu- »). En fait, il s’agissait d’un jeu de mot – pour le moins original – directement inspiré d’une forme ancienne du nom de Woluwe (« Woluvia ») extraite d’un document de 1203 émanant de l’ancienne abbaye de Forest.

Ce sont les festivités d’inauguration du moulin à vent, le 2 mai 1964, qui marquèrent le voyage inaugural du petit train.

Men zou een treintje een welbepaald traject laten rijden en men bedacht er een originele naam voor. Het zou de « Wolu-Via » worden waarbij men het kon interpreteren als een reis door (« via ») de gemeente (« Wolu »). Eigenlijk was het een, toch wel originele, woordspeling, rechtstreeks geïnspireerd door de oude naam van Woluwe (« Woluvia ») die voorkomt in een document van de gewezen abdij van Vorst uit 1203.

Tijdens de feesten ter gelegenheid van de inhuldiging van de windmolen op 2 mei 1964 vertrekt het treintje op zijn eerste reis door de gemeente.

A partir de cette date, chaque mercredi, vendredi, samedi et dimanche soir, entre mai et l’automne, le modeste convoi, composé d’une motrice et de deux voitures semi-ouvertes, emmenait son petit monde à la découverte des monuments anciens les plus emblématiques et les sites « champêtres » de Woluwe-Saint-Lambert, tous illuminés pour l’occasion. Un montage sonore dispensait les commentaires historiques agrémentés de musique d’ambiance. Et tout cela pour la modique somme de 10 francs (0,25 €) par personne, et 5 francs (0,125 €) pour les enfants de 6 à 15 ans.

Vanaf die datum zal dit bescheiden konvooi bestaande uit een locomotief en twee halfopen rijtuigen tussen mei en het najaar op woensdag-, vrijdag-, zaterdag- en zondagavond zijn passagiers de meest typische monumenten en pittoreske landschappen, die bij deze gelegenheden allemaal verlicht zijn, van Sint-Lambrechts-Woluwe laten ontdekken. Een geluidsmontage geeft het nodige commentaar doorspekt met sfeermuziek. En dit alles voor de bescheiden som van 10 frank (0,25€) per persoon, en 5 frank (0,125€) voor kinderen tussen 6 en 15 jaar.

Sur 3,5 km au départ de la place du Sacré-Coeur, voici les édifices que les touristes d’un soir pouvaient admirer successivement durant un demi-heure : l’église romane Saint-Lambert, le petit manoir voisin dit Hof van Brussel, le château Malou de style néo-classique, édifié en 1776, l’antique moulin à eau de Lindekemale, la charmante chapelle gothique (XIVe siècle) dite de Marie la Misérable, et le Slot, ancienne résidence seigneuriale du XVIe siècle. Les belles fermes anciennes de l’Hof ter Musschen, de l’Hof ten Berg et l’Arche de Noé restaient en marge du circuit car trop excentrées.

Tijdens de 3,5 km lange tocht die vanop het Heilig-Hartplein startte en die een half uur duurde, konden de toeristen de volgende gebouwen bewonderen: de romaanse Sint-Lambertuskerk, het kleine goed Hof van Brussel, het Maloukasteel in neoklassieke stijl uit 1776, de oude Lindekemale watermolen, de charmante gotische kapel (14e eeuw) van Lenneke Mare en het Slot, een 16e eeuwse gewezen adellijke residentie. De mooie boerderijen Hof ter Musschen, Hof-Ten-Berg en de Ark van Noah werden niet in het parcours opgenomen omdat ze te ver van het centrum lagen.

Initialement, le « Wolu-Via » rencontra plus qu’un succès d’estime : 1000 passagers étaient enregistrés entre mai et début juillet 1964. Mieux, la saison 1964 s’achevait sur un bilan très honorable : 10.000 participants, s’il faut en croire un compte-rendu paru dans le petit mensuel communal Wolu 65, ancêtre du Wolu-Info actuel.

In het begin kende « Wolu-Via » een overweldigend succes: Tussen mei en begin juli 1964 werden er 1000 passagiers opgetekend. Beter nog, het hele seizoen 1964 kon een echt schitterende balans voorleggen: 10.000 deelnemers als we het verslag in het gemeentemagazine Wolu 65, voorloper van de huidige Wolu-Info, mogen geloven.

Mais une fois l’effet de curiosité passé, l’attraction perdit rapidement de son intérêt. Pis, les masses touristiques américaines ou nippones avides de sensationnel qu’on aurait pu imaginer déferler sur Woluwe-Saint-Lambert ne se manifestèrent pas. Et sans doute, les autochtones se dirent-ils qu’en fin de compte, il était tout aussi profitable de découvrir les joyaux locaux en journée, gratuitement, à la belle saison, lors de la traditionnelle promenade dominicale. En outre, signe des temps, en soirée, le développement croissant de la télévision commençait à faire sentir ses irrépressibles et irréversibles effets.

Après trois années seulement d’exploitation, l’expérience fut abandonnée pour cause de déficit, malgré (à cause de ?) une majoration des prix du voyage. Fin 1966, le petit train touristique de Woluwe-Saint-Lambert avait vécu.

Maar zodra de nieuwigheid er af was, begon de interesse snel te slinken. En bovendien bleef de massa Amerikaanse en Japanse toeristen op zoek naar nieuwe sensationele ervaringen in Sint-Lambrechts-Woluwe en waarop men zou kunnen gehoopt hebben, weg. Waarschijnlijk kwamen de autochtonen tot de conclusie dat ze deze plaatselijke schatten ook overdag, en gratis, konden bezichtigen tijdens hun zondagse wandelingen. Laten we ook niet vergeten dat dit de periode was waarin de televisie gestaag aan terrein won en veel mensen ‘s avonds voor de beeldbuis bleven zitten.

Na slechts drie exploitatiejaren werd het experiment wegens verlies stopgezet, ondanks (of misschien wel door) een hogere ritprijs. Eind 1966 ging het toeristisch treintje van Sint-Lambrechts-Woluwe definitief op stal.

© Musée communal de Woluwe-Saint-Lambert | © Gemeentemuseum van Sint-Lambrechts-Woluwe

1 thought on “Le petit train touristique « Wolu-Via » à Woluwe-Saint-Lambert (1964-1966) | De kleine toeristische trein  » Wolu-Via » van Sint-Lambrechts-Woluwe (1964-1966)”

Laisser un commentaire