À Woluwe-Saint-Lambert, l’Art Nouveau se trouve confiné pour l’essentiel au quartier Saint-Henri, urbanisé entre 1900 et 1914. Quasiment absent du boulevard Brand Whitlock, axe de circulation majeur du quartier, l’Art Nouveau ne s’y est développé qu’en mode mineur dans les artères latérales. Plusieurs réalisations intéressantes méritent toutefois d’être mises en évidence.
In Sint-Lambrechts-Woluwe vindt men de art nouveau vooral terug in de Sint-Hendrikwijk die tussen 1900 en 1914 verstedelijkt werd. Hoewel de art nouveau bijna volledig afwezig is op de hoofdverkeersas van de wijk, de Brand Whitlocklaan, heeft hij zich toch een beetje ontwikkeld in de zijstraten ervan. In ieder geval voldoende om een aantal voorbeelden nader te bekijken.
[Avenue Albert Jonnart (anc. Avenue Jean Linden). Vers 1920 (Coll. privée). A droite, une série d’immeuble « Art Nouveau ». | Albert Jonnartlaan (vroeger Jean Lindenlaan). Rond 1920 (Private verzameling). Rechts, een reeks gebouwen « Art Nouveau »]
Avenue des Rogations: Hamesse, Damman et Frankinet | Kruisdagenlaan: Hamesse, Damman en Frankinet
Paul Hamesse, l’un des principaux représentants de la seconde génération de l’Art Nouveau à Bruxelles, érige vers 1905 les n° 39 à 43 de l’avenue des Rogations, groupe composé d’un immeuble central à usage mixte (logement et atelier) flanqué symétriquement de deux petites maisons de rapport.
Paul Hamesse, een van belangrijkste vertegenwoordigers van de tweede art-nouveaugeneratie in Brussel, trekt rond 1905 de nummers 39 t/m 43 van de Kruisdagenlaan op: een groep die bestaat een centraal flatgebouw met gemengde bestemming (logies en atelier), geflankeerd door aan weerszijden een klein opbrengsthuis.
[41, avenue des Rogations, architecte: Paul Hamesse | 41, Kruisdagenlaan, architect: Paul Hamesse – © SPRB-DMS ]
Avenue des Rogations toujours, on trouve encore un groupe de quatre maisons particulières dont le n° 15, daté de 1906, est dû à Camille Damman. Cette maison aux lignes géométriques pures, qui reflètent une influence de Paul Hankar, est ornée d’un beau sgraffite d’inspiration symboliste représentant une femme se regardant dans un miroir. Quant aux n° 17 à 21, ils comptent parmi les premières réalisations d’Édouard Frankinet, architecte issu de l’école Saint-Luc de Liège. Le n° 21 – son habitation personnelle, datée de 1904, se signale par la richesse de son ornementation et la variété des matériaux mis en oeuvre. L’ensemble a été inscrit en liste de sauvegarde en 1999.
Nog altijd in de Kruisdagenlaan vindt men een groep van vier bijzondere huizen waarvan het n° 15, uit 1906, een creatie is van Camille Damman. Dit huis met de zuivere geometrische lijnen die een invloed van Paul Hankar verraden, is versierd met een mooie symbolische sgraffito van een vrouw die in een spiegel kijkt. De nummers 17 tot en met 21 vallen dan weer onder de eerste verwezenlijkingen van Édouard Frankinet, een architect uit de Luikse Sint-Lucasschool. Nummer 21 – zijn eigen woonst die uit 1904 dateert – valt op door zijn rijke versiering en de verscheidenheid aan gebruikte materialen. Het geheel staat sinds 1999 op de bewaarlijst.
[15, avenue des Rogations, architecte: Camille Damman, détail du sgraffite | 15, Kruisdagenlaan, architect: Camille Damman, detail van de sgraffito – © SPRB-DMS]
[21, avenue des Rogations, architecte: Édouard Frankinet | 21, Kruisdagenlaan, architect: Édouard Frankinet – © SPRB-DMS]
Rue Vergote: Vizzavona | Vergotestraat: Vizzavona
Paul Vizzavona, architecte français collaborateur de Victor Horta, est l’auteur d’une villa au n° 36 de la rue Vergote. Antérieur à 1909, ce bel exemple d’Art nouveau décoratif à la façade de briques de Silésie jaunes a été inscrit en liste de sauvegarde en 1998.
Paul Vizzavona, Frans architect en medewerker van Victor Horta, is dan weer de auteur van de villa op nummer 36 van de Vergotestraat. Dit mooie voorbeeld van de decoratieve art nouveau met gevel in gele Silezische baksteen, dateert van voor 1909 en werd in 1998 op de bewaarlijst geplaatst.
Style campagnard: Jacobs et Van Massenhoven | Landelijke stijl: Jacobs en Van Massenhoven
On aurait tort de penser que l’Art Nouveau ne s’est exprimé que dans un contexte purement urbain. Voici deux exemples « campagnards » qui, s’ils se font plus discrets, trahissent bien leur appartenance au célèbre mouvement architectural.
A la rue Vervloesem, l’école « Vervloesem », inaugurée en 1909, est une réalisation du maître de l’architecture scolaire à Bruxelles, Henri Jacobs. A voir, les supports en coup de fouet du garde-corps de la galerie du préau intérieur.
Men vergist zich wanneer men denkt dat de art nouveau enkel in een stedelijke omgeving tot uiting kwam. Hier zijn twee ‘landelijke’ voorbeelden die, weliswaar discreet, laten zien dat ze tot de beroemde architecturale strekking horen.
In de Vervloesemstraat is de school ‘Vervloesem’, die in 1909 ingehuldigd werd, een creatie van de meester van de schoolarchitectuur te Brussel, Henri Jacobs. Vallen vooral op: de steunen in zweepslagstijl van de borstwering op de gaanderij van de binnenspeelplaats.
[École « Vervloessem », architecte: Henri Jacobs | School « Vervloessem, architect: Henri Jacobs – © Françoise Jurion]
Connu surtout pour sa conception des Halles de Schaerbeek, Henri Van Massenhoven a conçu en 1909 une villa pour le peintre symboliste Constant Montald. Sise dans le parc de Roodebeek, elle offre l’aspect d’une maison de campagne aux réminiscences Art Nouveau (jeux de volumes, arcs en plein cintre des fenêtres du rez-de-chaussée, etc.).
Henri Van Massenhoven, die vooral gekend is voor zijn ontwerp van de Hallen van Schaarbeek, heeft in 1909 een villa ontworpen voor de symbolistische schilder Constant Montald. Deze villa ligt in het Roodebeekpark en werd ontworpen in de stijl van een landhuis met art-nouveauinvloeden (spelen met volumes, vensters met rondbogen op de gelijkvloerse verdieping, enz…).
[La villa Montald vers 1940 (Coll. Musée communal de Woluwe-Saint-Lambert) | De villa Montald rond 1940 (Verzameling Gemeentemuseum van Sint-Lambrechts-Woluwe)]
Liens utiles | Nuttige links
Inventaire du Patrimoine Architectural | Inventaris van het Bouwkundige Erfgoed
© Musée communal de Woluwe-Saint-Lambert | Gemeente Museum van Sint-Lambrechts-Woluwe
