La tradition des masques mortuaires remonte à l’Antiquité. Le principe consistait au moulage d’un masque directement sur le visage de la personne défunte. Le résultat, à la fois fascinant et inquiétant, est un portrait fidèle de la personne figée à tout jamais par la mort.
Les archives de Schaerbeek conservent trois masques mortuaires. Âmes sensibles s’abstenir, les images qui suivent peuvent choquer !
De traditie van dodenmaskers gaat tot de Oudheid terug. Het principe bestond uit het afgietsel van een masker direct op het gelaat van de overleden persoon. Het resultaat, zowel fascinerend als verontrustend, is een trouw portret van de persoon die bevroren in de tijd zal zitten.
De archieven van Schaarbeek bewaren drie dodenmaskers. Aandacht: de volgende beelden zijn niet voor teergevoeligen!
Le premier, est celui d’un des nombreux artistes qui vécurent à Schaerbeek : le peintre Florimond Bruneau (1877 – 1956). La collection artistique de Schaerbeek possède d’ailleurs une de ses œuvres : Automne en Ardennes.
Le masque a été réalisé en papier mâché. Nous ignorons malheureusement quand et comment ce masque s’est retrouvé parmi le fonds documentaire de Schaerbeek.
Het eerste is het masker van een van de talrijke artiesten die in Schaarbeek leefden: de schilder Florimond Bruneau (1877-1956). De artistieke verzameling van Schaarbeek bezit trouwens een van zijn werken: Automne en Ardennes.
Het masker werd in papier-maché gemaakt. Wij weten helaas niet wanneer en hoe dit masker in het documentaire fonds van Schaarbeek is beland.
[Masque mortuaire de Florimond Bruneau, 1956, Fonds documentaire, Archives communales de Schaerbeek | Dodenmasker van Florimond Bruneau, 1956, Documentatiebestand, Gemeentearchieven van Schaarbeek]
Le deuxième est celui d’un enfant mort en 1912, à l’âge de douze ans : François De Clynsen. Celui-ci était le fils de Raymond De Clynsen (1869-1960) et de Maria Duchamp. Il avait également un frère, Joseph. Cette famille modeste a vécu à Schaerbeek, le père exerçait le métier de facteur et les deux garçons ont fréquenté l’Institut du Sacré-Cœur, situé à Bruxelles, rue Verte n°168-174.
Ce masque en plâtre fait partie de plusieurs souvenirs de la famille De Clynzen offerts dans les années 2000 à la commune de Schaerbeek par une descendante de Raymond De Clynzen.
Het tweede is van een twaalfjarig kind in 1912 overleden: François De Clynsen. Hij was de zoon van Raymond De Clynsen (1869-1960) en Maria Duchamp. Hij had eveneens een broer, Joseph. Die bescheiden familie woonde in Schaarbeek, de vader oefende het beroep van postbode uit en de twee jongens kregen hun onderwijs in het Institut du Sacré Coeur, Groenstraat 168-174.
Dit gipsmasker maakt deel uit van een reeks voorwerpen van de familie De Clynsen die in de jaren 2000 door een nakomelinge van Raymond Clynsen aan de gemeente Schaarbeek werden aangeboden.
[Masque mortuaire de François Clynsen, 1912, Fonds documentaire, Archives communales de Schaerbeek | Dodenmasker van François Clynsen, 1912, Documentatiebestand, Gemeentearchieven van Schaarbeek]
[Photo de classe avec François De Clynsen, Institut du Sacré-Coeur rue Verte, Fonds documentaire, Archives communales de Schaerbeek | Klasfoto met François De Clynsen, Institut du Sacré-Coeur Groenstraat, Documentatiebestand, Gemeentearchieven van Schaarbeek]
Le troisième masque, également en plâtre, est une réplique du masque dit de « L’inconnue de la Seine ». Ce masque a été de nombreuses fois copié et servait de décoration, quelque peu macabre, dans certains intérieurs bourgeois du XIXe siècle. À nouveau, nous ignorons comment cette « œuvre d’art » s’est retrouvée parmi les archives de Schaerbeek.
Het derde masker, ook in gips, is een replica van het masker genoemd “De onbekende van de Seine”. Dit masker werd talloze malen gekopieerd en diende als versiering, echter een beetje macaber, in bepaalde bourgeois interieurs in de 19de eeuw. Wederom weten wij niet hoe dit “kunstwerk” zich onder de archieven van Schaarbeek bevond.
[L’inconnue de la Seine, copie en plâtre, Fonds documentaire, Archives communales de Schaerbeek | « De onbekende van de Seine », kopie in gips, Documentatiebestand, Gemeentearchieven van Schaarbeek]
© Archives communales de Schaerbeek | Gemeentearchieven van Schaarbeek