En 1898, l’échevin des Finances, Louis Bertrand fait un rapport au Conseil communal, pour qu’il vote un crédit pour la construction d’une vingtaine de maisons destinées à loger les habitants des impasses que la commune souhaite voir disparaître. Après de longues discussions, la société Le Foyer schaerbeekois est créé le 2 février 1899, il y a aujourd’hui tout juste 120 ans. C’est le début d’une politique sociale pionnière en région bruxelloise. Elle devient alors un modèle pour les autres communes.
In 1898 stelt Louis Bertrand, Schepen van Financiën, een verslag op voor de Gemeenteraad, zodat ze een krediet zouden goedkeuren voor de constructie van een twintigtal huizen om de inwoners van de impasses te logeren, omdat die bestemd werden te verdwijnen. Na lange debatten wordt de vennootschap De Schaarbeekse Haard opgericht op 2 februari 1899, nu precies 120 jaar geleden. Het is het begin van een baanbrekende sociale politiek in het Brussels Gewest. Zo wordt ze als model genomen door de andere gemeenten.
Rue du Foyer schaerbeekois | Schaarbeekse Haardstraat
La société acquiert un premier terrain à l’angle de la chaussée de Helmet et le long de la future rue du Foyer schaerbeekois. Un concours est lancé, remporté par les architectes Henri Jacobs et Joseph Rampelberg. Les premières constructions sortent de terre. Bientôt, Jacobs se révèle incontournable et dresse les plans de bon nombre des habitations ouvrières schaerbeekoises. Il joue également un rôle de négociateur pour l’achat de terrains.
De vennootschap koopt een eerste terrein op de hoek van de Helmetsesteenweg en langs de toekomstige Schaarbeekse Haardstraat. Een wedstrijd wordt georganiseerd en architecten Henri Jacobs en Joseph Rampelberg worden gekozen. De eerste huizen komen uit de grond. Weldra wordt Jacobs als onvermijdelijk beschouwd en hij tekent de plannen van een groot aantal arbeidershuisjes in Schaarbeek.
Rue du Tilleul, rue du Corbeau et rue Victor Hugo | Lindestraat, Raafstraat en Victor Hugostraat
En 1902, Henri Jacobs dresse les plans de cinq maisons rue du Corbeau et cinq maisons rue du Tilleul. Ces habitations sont affectées en priorité aux ouvriers du chemin de fer de la gare de Schaerbeek-Josaphat.
In 1902 ontwerpt hij vijf huizen op de Raafstraat en vijf huizen op de Lindestraat. Die woningen worden vooral bestemd voor de arbeiders van de spoorweg van het Schaarbeek- Josaphat station.
La même année, Henri Jacobs conçoit les plans d’une maison double, rue d’Artevelde (plus tard dénommée rue Victor Hugo). Ce système offre des appartements séparés par une cage d’escalier centrale et commune.
Dezelfde jaar, ontwerpt Henri Jacobs en dubbelhuis, Arteveldestraat (de latere Victor Hugostraat). In dit systeem, is elk appartement afzondert door een centraal en gemeenschappelijk trappenhuis.
La Cité L’Olivier | L’Olivierwijk
En plus des maisons, le Foyer schaerbeekois fait rapidement construire des blocs d’immeubles à appartements. C’est le cas de l’ensemble de la rue L’Olivier construit dès 1905, à l’emplacement d’anciennes impasses, dans un quartier déjà très densément peuplé. L’immeuble est tout confort et la décoration végétale prévue par le paysagiste Edmond Galoppin vient égayer la vie des habitants. On trouve également quelques commerces au rez-de-chaussée.
Naast de huizen laat de Schaarbeekse Haard meteen blokken van flatgebouwen bouwen. Bv. de L’Olivierwijk die reeds in 1905 gebouwd was, op de plaats van oude impasses, in een al dichtbevolkte buurt. Het pand heeft alle comfort en de plantenversiering door tuinarchitect Edmond Galoppin ontworpen komt het leven van de inwoners opvrolijken. Een paar winkels bevinden zich op het gelijkvloers.
La Cité Jacobs | Jacobswijk
Le projet des deux blocs d’immeubles sur le plateau de Helmet est conçu en 1906 (actuellement square Apollo). Il prévoit des appartements pour y loger 103 ménages avec enfants, en plus de quelques chambres pour célibataires et couples. Le lieu choisi pour la construction est idéalement situé sur un terrain dégagé, proche de la gare de marchandises et des futures installations maritimes. Le projet prévoit également d’intégrer une salle de réunion, des buanderies et des salles de bains et douches communes. L’ensemble est inauguré en 1910. En 1972, les deux immeubles sont déclarés insalubres puis détruits pour laisser la place à deux bâtiments plus modernes dès 1975.
Het project van twee grote panden op de Helmetse vlakte dateert uit 1906 (tegenwoordig Apollosquare). Appartementen voor 103 gezinnen met kinderen zijn voorzien en ook een paar kamers voor vrijgezellen en echtparen. De gekozen plaats voor het bouwen is ideaal gelegen op een open terrein, dicht bij het goederenstation en de toekomstige maritieme installaties. Het project bevat ook aangesloten vergaderzaal, waskamers, badkamers en gezamenlijke douches. Het ensemble wordt in 1910 ingewijd. In 1972 worden de twee panden als ongezond beschouwd en pas vernield om ruimte te maken voor twee modernere gebouwen in 1975.
Sources | Bronnen:
- JURION-DE WAHA, Le petit monde de l’architecte Henri Jacobs (1864-1935), Bruxelles, 2012, coll. « Annales de la Société Royale d’Archéologie », tome 71.
- Le Foyer Schaerbeekois. 100 ans, Bruxelles, 1999, coll. « Les dossiers de La Fonderie ».
© Archives communales de Schaerbeek | Gemeentearchieven van Schaarbeek
1 thought on “Henri Jacobs et le Foyer schaerbeekois | Henri Jacobs en de Schaarbeekse Haard”