Curiosités toponymiques

Quelques noms de rues disparus à Schaerbeek | Een paar verdwenen stratennamen in Schaarbeek

Les noms de rues ont souvent varié aux cours des siècles. Ceux de la commune de Schaerbeek ne font pas exception. Nous vous présentons ici quelques exemples, une occasion de se remémorer le passé, parfois lointain, de la commune et ce temps où Schaerbeek n’était encore qu’un village campagnard.

Stratennamen hebben vaak veranderd in de loop der eeuwen. Ook in Schaarbeek maken ze geen uitzondering. Hier zult u een paar voorbeelden vinden, een gelegenheid om de goede, ouwe tijd te herleven toen Schaarbeek nog een dorpje op het platteland was.

La rue de la Fondation | Fondatiestraat

Au XIVe siècle, dans le cimetière de la vieille église Saint-Servais, se trouve alors un petit ermitage où demeurent recluses quelques femmes. Elles vivent des dons offerts par la population. Au XVIIe siècle, le comte de Monterey, gouverneur des Pays-Bas, décide de remplacer l’ancien ermitage délabré par un nouvel hospice, composé de petites maisonnettes. Celui-ci est alors appelé par les Schaerbeekois de Fondatie op het Kerkhof. La fondation est supprimée pendant les années de domination française et les maisons progressivement détruites. En 1851, le Kerkweg, petit chemin qui mène à l’église, est dénommé rue de la Fondation en souvenir de l’ancien refuge pour dames nécessiteuses. Au début du XXe siècle, la rue disparaît complètement lors des travaux d’aménagement de l’avenue Louis Bertrand.

In de 14de eeuw, in het kerkhof van de oude Sint Servaaskerk, bevond zich een kleine hermitage waar een paar vrouwen als kluizenaressen leefden. Ze redden zich dankzij donaties van de bevolking. In de 17de eeuw besloot Graaf van Monterey, landvoogd van de Spaanse Nederlanden, de oude vervallen hermitage te vervangen door een nieuw armenhuis, dat uit huisjes was samengesteld. Het werd toen door de Schaarbekenaren de Fondatie op het Kerkhof genoemd. De fondatie werd gedurende de Franse bezetting afgeschaft en de huisjes geleidelijk vernield. In 1851 werd de Kerkweg, een wegje dat naar de kerk leidde, rue de la Fondation genoemd, ter herinnering van het oude tehuis voor behoeftige dames. In het begin van de 20ste eeuw verdween de straat helemaal tijdens de inrichtingswerkzaamheden van de Louis Bertrandlaan.

[Rue de la Fondation, vers 1903, carte postale, Fonds iconographique, Archives communales de Schaerbeek | Fondatiestraat, circa 1903 postkaart, Iconografische verzameling, Gemeentearchieven van Schaarbeek]

[Rue de la Fondation, sd, photographie, Fonds iconographique, Archives communales de Schaerbeek | Fondatiestaat, sd, foto, Iconografische verzameling, Gemeentearchieven van Schaarbeek]

La Petite rue au Bois | Kleine Bosstraat

Au Moyen-Âge, le bois de Linthout longe la chaussée de Louvain et s’étend jusqu’aux frontières de l’actuelle commune d’Auderghem. Par un acte de 1145, le duc de Brabant offre le bois à l’abbaye de Forest dont elle restera propriétaire durant près de sept siècles. Au XIXe siècle, le bois est progressivement essarté pour laisser la place aux cultures et à l’urbanisation jusqu’à disparaître définitivement. La Grande rue au Bois et, en parallèle, la Petite rue au Bois, reliaient alors le quartier de Linthout à la vieille église Saint-Servais. Seule la Grande rue au Bois est restée. Sur l’ancien tracé de la Petite rue au Bois on trouve la rue Josse Impens et la rue Édouard Fiers.

In de Middeleeuwen was strekte het lindebos zich langs de Leuvensesteenweg uit tot de grenzen van de huidige gemeente Oudergem. In een akte van 1145 schonk de hertog van Brabant het bos aan de abdij van Vorst, die bijna 7 eeuwen lang eigenaar van het bos zou blijven. In de 19de eeuw werd het bos geleidelijk gerooid om plaats te ruimen voor landbouw en verstedelijking, tot het uiteindelijk volledig verdween. De Grote Bosstraat en, daarnaast, de Kleine Bosstraat, verbonden toen de Linthoutbuurt met de oude Sint Servaaskerk. Alleen de Grote Bosstraat overleef. Op het toenmalige traject van de Kleine Bosstraat vindt men de Josse Impensstraat en de Edouard Fiersstraat.

[La Petite rue au Bois, cartes postales, Fonds iconographique, Archives communales de Schaerbeek | Kleine Bosstraat, postkarten, Iconografische verzameling, Gemeentearchieven van Schaarbeek]

Le chemin de la Montagne des Cailloux | Keienberg

Ce chemin devait son nom au fait qu’il traversait à mi-côte des bancs de silex caractéristiques du sous-sol bruxellois. Cette voie caillouteuse partait de ce qui est actuellement la rue Teniers, franchissait la vallée Josaphat au niveau de ce qui est maintenant la plaine du tir à l’arc, et se prolongeait jusqu’à la présente rue Guillaume Kennis.

Weg die zijn naam dankte aan het feit dat hij dwars door de typische silexbanken van de Brusselse ondergrond liep. Deze weg vol keien vertrok van de huidige Teniersstraat, doorkruiste de Josaphatvallei ter hoogte van wat nu het boogschietplein is, en liep tot aan de huidige Guillaume Kennisstraat.

[Montagne des Cailloux, cartes postales, Fonds iconographique, Archives communales de Schaerbeek | Keienberg, postkarten, Iconografische verzameling, Gemeentearchieven van Schaarbeek]

La rue de l’Olivier

Le nom de cette voirie prête parfois à confusion : voici pourquoi. Anciennement dénommée rue Notre-Dame, elle relie la chaussée de Haecht à la rue Josaphat. C’est dans les années 1850 qu’elle reçoit cette appellation de rue de l’Olivier, pour des raisons inconnues.  En 1871, la commune de Schaerbeek décide de renommer cette voirie en…rue L’Olivier ! Ceci en hommage à Jean-Nicolas L’Olivier, lieutenant-général belge qui s’est notamment illustré lors de la révolution de 1830. Dans ce quartier très densément peuplé, se trouvaient également plusieurs impasses dont l’impasse Rubens qui donnait dans la rue de l’Olivier. La plupart ont disparues aujourd’hui, mais l’impasse Rubens subsiste encore sous le nom de Petite rue L’Olivier.

De naam van die straat leidt soms tot verwarring: hier is de reden waarom. Vroeger was dit de Notre-Damestraat en verbond de Haachtsesteenweg tot de Josaphatstraat. In de jaren 1850 krijgt ze de naam rue de l’Olivier (Olijfboomstraat), om onbekende redenen. In 1871 besloot de gemeente die straat  om te dopen … in L’Olivierstraat. Ter nagedachtenis van Jean-Nicolas L’Olivier, Belgisch luitenant-generaal die namelijk beroemd werd in de revolutie van 1830. In deze dicht bewoonde buurt waren er ook veel ‘impasses’, waarvan de Rubensimpasse die in de rue de l’Olivier uitmondde. Veel van die impasses zijn nu verdwenen maar de Rubensimpasse blijft bestaan onder de naam Korte L’Olivierstraat.

[Rue L’Olivier, cartes postales, Fonds iconographique, Archives communales de Schaerbeek | L’Olivierstraat, postkarten, Iconografische verzameling, Gemeentearchieven van Schaarbeek]

La rue du Lion | Leeuwstraat

Ce chemin creux serpentait entre le plateau du hameau de Helmet jusqu’aux plaines de Monplaisir et les bords de la Senne. Il a d’abord été appelé Gemeynteweg, car il menait aux prés appartenant à la commune où tout un chacun pouvait faire paître ses animaux. Il a ensuite été appelé Peterstraat, probablement car il longeait des terrains appartenant à l’Hôpital Saint-Pierre. Le nom de rue du Lion fait vraisemblablement référence à la statue d’un sphinx qui ornait alors une des entrées du domaine Walckiers.

Deze holle weg daalde naar de Zenne en het Monplaisir laagland af vanaf het plateau van het Helmetse gerucht. Eerst kreeg hij de naam Gemeynteweg want hij leidde naar de Gemeente, de gemene weiden waarop het vee kon grazen.  Daarna werd hij ook de Peterstraat genoemd, wellicht omdat hij langs de bezittingen van het Hôpital Saint-Pierre liep, en de Leeuwstraat, misschien als verwijzing naar het beeld van een sfinx dat de toegang van het domein Walckiers sierde.

[Rue du Lion, cartes postales, Fonds iconographique, Archives communales de Schaerbeek | Leeuwstraat, postkarten, Iconografische verzameling, Gemeentearchieven van Schaarbeek]

© Archives communales de Schaerbeek | Gemeentearchieven van Schaarbeek

 

3 thoughts on “Quelques noms de rues disparus à Schaerbeek | Een paar verdwenen stratennamen in Schaarbeek”

  1. Bonjour , la rue Van Haelen disparue également . elle était situé en face de la rue Thiefry et allait jusqu’au square Emile Duployé ..Source : www:// irismonument.be/fr Square_Emile _Duploye.htlm

  2. Rue du Lion: la carte postale colorée indique aussi « place st martin »
    Quelqu’un a-t-il une explications ?
    Merci

    1. l’estaminet « In den Transvaal » sur la droite de la carte postale était tenu par Mr. Martin. Certainement une erreur de l’éditeur de la carte postale.

Laisser un commentaire