Artistes locaux

Constant Montald

Service Culture de Woluwe-Saint-Lambert | Cultuurdienst van Sint-Lambrechts-Woluwe

Constant Montald naît à Gand en 1862. Son père, originaire d’Allemagne y exerce la profession de cordonnier. Il est donc issu d’un milieu plutôt modeste. En 1874, il débute sa formation artistique à l’Académie des Beaux-arts de Gand. Il complète sa formation à l’école industrielle de Gand. A la fin de ses études, une bourse de 3000 francs lui permet de partir en voyage à Paris. En 1886, l’artiste expose sa première œuvre monumentale, La lutte humaine. L’accueil est plutôt réservé. La même année, il gagne le prix de Rome grâce à son œuvre Diagoras porté en triomphe par ses fils, vainqueurs des Jeux Olympiques et il entame un voyage de trois ans en Italie. Il en reviendra très marqué par l’architecture romaine classique, les œuvres de Michelangelo, de Giotto et par la visite de Pompéi. C’est à ce moment-là que le peintre entame la création d’une toile gigantesque intitulée L’Antagonisme social ou la Lutte des Classes.

Constand Montald werd geboren in Gent in 1862. Zijn vader, oorspronkelijk afkomstig uit Duitsland, was daar schoenmaker. Hij komt dan ook uit een eerder bescheiden milieu. In 1874 begon hij zijn artistieke opleiding aan de Academie voor Schone Kunsten in Gent. Hij voltooide zijn opleiding aan de Gentse Nijverheidsschool. Aan het einde van zijn studies kon hij met een beurs van 3000 frank een reis naar Parijs maken. In 1886 exposeerde hij zijn eerste monumentale werk, « De menselijke strijd ». De ontvangst was eerder terughoudend. In datzelfde jaar won hij de prijs van Rome voor zijn werk « Diagoras, in triomf gedragen door zijn zonen, winnaars van de Olympische spelen », en begon hij aan een driejarige reis naar Italië. Hij keert terug zeer beïnvloed door de klassieke Romeinse architectuur, de werken van Michelangelo, Giotto en Pompeï. Op dat moment begon hij aan een gigantisch doek, « De maatschappelijke tegenstelling of de Klassenstrijd ».

Une fois de retour en Belgique, Montald fait preuve d’un intérêt grandissant pour le mouvement idéaliste. Ce dernier « prône la transcendance de l’art par rapport à la matérialité afin de faire triompher le concept d’Idée ». Proche du symbolisme, ce mouvement s’en distingue par sa volonté de présenter l’Idée de manière explicite et figurative, plutôt que de la suggérer. Jean Delville, figure de proue du mouvement en Belgique, le définit comme une réaction au réalisme, à l’impressionnisme, au librisme.

Eenmaal terug in België toonde hij een groeiende belangstelling voor de idealistische beweging. Deze laatste « pleit voor de transcendentie van de kunst in relatie tot de materialiteit om het concept van het idee te laten zegevieren ». Ze staat dicht bij het symbolisme, maar onderscheidt zich door de bereidheid om het idee expliciet, zelfs figuurlijk, voor te stellen in plaats van het te suggereren. Jean Delville, een vooraanstaand figuur van de beweging in België, definieert het als een reactie op realisme, impressionisme en librisme.

A partir de 1894, Montald crée des œuvres monumentales où le langage visuel de l’Antiquité prédomine. Il renonce toutefois à la figuration mouvementée traditionnelle pour privilégier un style plus empreint de sérénité et de réserve. Il exprime ses idéaux : la Beauté, la Force, la Grâce, la Pureté, l’Inspiration, la Détermination.

Vanaf 1894 maakte Montald monumentale werken waarin de beeldtaal van de oudheid de boventoon voert. Hij zag echter af van de traditionele bewogen figuratie ten gunste van een stijl die meer doordrongen was van sereniteit en terughoudendheid. Hij drukte zijn idealen uit: Schoonheid, Kracht, Genade, Zuiverheid, Inspiratie, Vastberadenheid.

En 1896, il devient professeur à l’Académie des Beaux-Arts de Bruxelles où il enseigne l’art décoratif. Il y formera notamment René Magritte et Paul Delvaux. Deux ans plus tard, il rencontre pour la première fois Émile Verhaeren chez Charles Van der Stappen. Une amitié forte nait quasi immédiatement entre les deux hommes.

In 1896 werd hij professor aan de Academie voor Schone Kunsten in Brussel, waar hij les gaf in decoratieve kunst. Hij zal onder meer Magritte en Delvaux opleiden. Twee jaar later ontmoet hij Emile Verhaeren voor het eerst in het huis van Charles Van der Stappen. Vrijwel onmiddellijk ontstond er een sterke vriendschapsband tussen de twee mannen.

[Émile Verhaeren, Constand Montald, 1909, source | bron: http://www.aml-cfwb.be/catalogues/general/titres/88384]

 

C’est d’ailleurs lors d’une promenade en compagnie de Verhaeren que Montald décide, en 1906, de se porter acquéreur d’un terrain à Woluwe-Saint-Lambert situé au 270 chaussée de Roodebeek. Il y fera construire une villa-atelier par Henri Van Massenhoven, l’architecte des Halles de Schaerbeek. Ce nouveau logis est l’un des symboles les plus évidents de l’ascension sociale de son propriétaire. L’artiste y reçoit d’illustres visiteurs tels que Charles Van der Stappen, Victor Gilsoul, S. Sweig et même les souverains de Belgique, Albert et Elisabeth.

Het was tijdens een wandeling met Verhaeren dat Montald in 1906 besloot om een stuk grond te kopen in Sint-Lambrechts-Woluwe, gelegen aan de Roodebeeksteenweg 270. Hij liet er een villa-werkplaats bouwen door Henri Van Massenhoven, de architect van de Hallen van Schaarbeek. Deze nieuwe woning is een van de meest in het oog springende symbolen van de vooruitgang van de eigenaar op de sociale ladder. De kunstenaar ontving er illustere bezoekers zoals Charles Van der Stappen, Victor Gilsoul, S. Sweig en zelfs de Belgische vorsten Albert en Elisabeth.

[La villa Montald, photographie, Administration communale de Woluwe-Saint-Lambert | Villa Montald, foto, Gemeentebestuur van Sint-Lambrechts-Woluwe]

 

À cette époque, Montald honorera des commandes privées et publiques : une fresque pour le tympan du théâtre royal à Gand, des demandes de la banque nationale. Le succès est donc au rendez-vous pour Montald qui voit son œuvre Sous l’arbre sacré ou La Lutte présentée à l’Exposition universelle et internationale de Bruxelles de 1910.

In die periode voerde Montald privé en publieke opdrachten uit: een fresco voor het timpaan van de Koninklijke Schouwburg in Gent, opdrachten voor de nationale bank. Een echt succesverhaal dus voor Montald, wiens werk « Onder de heilige boom » of « De strijd » voorgesteld wordt op de universele en internationale tentoonstelling van 1910.

[L’arbre sacré, Constant Montald, 1913, collection de l’Administration communale de Woluwe-Saint-Lambert | « De heilige boom », Constant Montald, 1913, verzameling van de Gemeentebestuur van Sint-Lambrechts-Woluwe]

 

La Première guerre mondiale pousse Montald à réduire la taille de ses œuvres au profit de productions réalisées sur chevalet. Les sujets sont réalistes. Il peint les paysages et les individus qui l’entourent : des paysans, des hommes à tout faire. Il produit une longue série de paysages blancs enneigés qui, eux, sont encore teintés d’une touche de symbolisme.

De Eerste Wereldoorlog zette Montald ertoe aan om zijn werken kleiner te maken ten gunste van producties op schildersezel. De onderwerpen zijn realistischer. Hij schildert de landschappen en individuen die hem omringen: boeren, werklieden. Het levert een lange reeks van witte besneeuwde landschappen op die toch een vleugje symboliek hebben.

[Vieille paysanne, Constant Montald, sd, collection de l’Administration communale de Woluwe-Saint-Lambert | « Oude boerin », Constant Montald, zd, verzameling van de Gemeentebestuur van Sint-Lambrechts-Woluwe]

[Le mur blanc, Constant Montald, 1922, collection de l’Administration communale de Woluwe-Saint-Lambert | « De witte muur », Constant Montald, 1922, verzameling van de Gemeentebestuur van Sint-Lambrechts-Woluwe]

 

À partir de 1921, Il collabore avec Jean Delville à la fondation de l’art monumental. Cela se traduit notamment par l’élaboration d’un Panneau de mosaïque de l’hémicycle à colonnade du Cinquantenaire, dessiné par Constant Montald et figurant la Vie morale. Il prend alors part à de nombreuses expositions dans le pays.

Vanaf 1921 werkte hij samen met Jean Delville aan de oprichting van de monumentale kunst. Dit wordt met name weerspiegeld in de ontwikkeling van een mozaïekpaneel van de halfcirkelvormige zuilengalerij van het Jubelpark, tekening van Constant Montald met de voorstelling van het Zedelijke Leven. Daarna nam hij deel aan talrijke tentoonstellingen in het land.

[Panneau de mosaïque de l’hémicycle à colonnade du Cinquantenaire, dessiné par Constant Montald et figurant la Vie morale, élaboré entre 1921 et 1926 | Een mozaïekpaneel van de halfcirkelvormige zuilengalerij van het Jubelpark, tekening van Constant Montald met de voorstelling van het Zedelijke Leven, ontwikkeld tussen 1921 en 1926]  – source | bron: http://www.irismonument.be/fr.Bruxelles_Extension_Est.Parc_du_Cinquantenaire.A016.html

 

Par ailleurs, Montald jouera un rôle important dans l’essor de la vie culturelle de Woluwe-Saint-Lambert puisque, dès 1923, il fut l’un des plus importants promoteurs du concours communal de peinture. Cet événement s’adressait aux étudiants et anciens étudiants de l’Académie royale des Beaux-Arts de Bruxelles mais aussi aux jeunes peintres de la commune. Une partie de la collection picturale du musée communal est constituée de ces toiles. De bonne facture, l’intérêt des œuvres réside surtout dans leur iconographie et leur valeur historique. En effet, les croquis des thèmes imposés aux peintres et réalisés par Constant Montald représentent des monuments et paysages disparus ou transformé par l’urbanisation de notre commune.

Daarnaast speelde Montald een belangrijke rol in de ontwikkeling van het culturele leven van Sint-Lambrechts-Woluwe omdat hij sinds 1923 een van de belangrijkste promotoren was van de gemeentelijke schilderwedstrijd. Dit evenement was bedoeld voor studenten en oud-studenten van de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Brussel, maar ook voor jonge schilders uit de gemeente. Een deel van de beeldcollectie van het gemeentelijk museum bestaat uit deze doeken. Het belang van de werken ligt vooral in hun iconografie en historische waarde. De schetsen van de thema’s die aan de schilders worden opgelegd en door Constant Montald worden gerealiseerd, vertegenwoordigen immers monumenten en landschappen die verdwenen of getransformeerd zijn door de verstedelijking van onze gemeente.

En 1925, une salle entière du pavillon belge de l’Exposition des arts industriels lui est réservée. En 1929, il est contacté par la Banque nationale pour réaliser le nouveau billet de 10.000 francs.

In 1925 werd in het Belgische paviljoen van de Tentoonstelling van de industriële kunst een volledige zaal voor hem gereserveerd. In 1929 werd hij door de Nationale Bank gecontacteerd om het nieuwe biljet van 10.000 frank te produceren.

[Le billet de 10 000 francs de 1927 dessiné par Montald (reprise d’un projet réussi de 1894) | Het biljet van 10 000 francs van 1927, tekening van Montald (hernemen van een project van 1894)] – source| bron: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Belgian_francs_of_1929_obverse%2Breverse.jpg

 

En 1932, il prend sa retraite après 36 ans d’enseignement à l’Académie de Bruxelles. En 1943, il entame sa dernière œuvre monumentale : la décoration de murs du cloître du cimetière de l’abbaye d’Orval. Il décède en 1944 à la suite d’un accident de circulation. Il est enterré le 9 mars au cimetière du Dernier repos à Woluwe-Saint-Lambert. La Villa qui porte son nom sera vendue à l’administration communale en 1948. Le bâtiment a été inscrit sur la liste de sauvegarde des monuments, ensemble architecturaux et site de Bruxelles-Capitale en 1997.

In 1932 ging hij na 36 jaar onderwijs aan de Brusselse Academie met pensioen. In 1943 begon hij aan zijn laatste monumentale werk: de decoratie van de muren van het klooster van de begraafplaats van de abdij van Orval. Hij stierf in 1944 als gevolg van een verkeersongeval en werd begraven op 9 maart op het kerkhof in de Laatste Rustlaan in Sint-Lambrechts-Woluwe. De Villa die zijn naam draagt werd in 1948 verkocht aan het gemeentebestuur. Het gebouw werd in 1997 opgenomen in de lijst van monumenten, architecturale gehelen en landschappen van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Bibliographie | Bibliografie

 

© Musée communal de Woluwe-Saint-Lambert | Gemeentemuseum van Sint-Lambrechts-Woluwe

Publié par Service Culture de Woluwe-Saint-Lambert | Cultuurdienst van Sint-Lambrechts-Woluwe

Laisser un commentaire