À partir de 1301, les échevins de la Ville de Bruxelles se réunissent au steen De Meerte, l’une des maisons patriciennes en pierre qui bordent la Grand-Place. Située à l’angle de l’actuelle rue Charles Buls, elle constitue la première maison échevinale de Bruxelles. En 1327 lui est annexé le steen Wilden Ever (le sanglier). Souhaitant se doter d’un bâtiment plus prestigieux, la Ville fait détruire ces deux bâtisses quelques années plus tard pour y construire un véritable Hôtel de Ville. Cette partie de la ville est marécageuse, mais l’emplacement correspond à la zone la plus stable du terrain : un banc de sable. Les travaux dirigés par l’architecte Jacques Van Thienen (dit « Maître Jacques de Sainte-Gudule ») débutent en 1402 et se terminent en 1410.
Vanaf 1301 ontmoetten de schepen van de stad Brussel elkaar in het steen de Meerte. Het is een van de stenen patriciërshuizen die de Grote Markt omzomen. Het is gelegen op de hoek van de huidige Karel Bulsstraat en is het eerste huis van de schepenen in Brussel. Het steen Wilden Ever (Wild Zwijn) werd in 1327 aan de Meerte verbonden. De stad heeft deze twee gebouwen een paar jaar later afgebroken om een meer prestigieus gebouw en een echt stadhuis te bouwen. Dit deel van de stad is moerassig, maar de locatie komt overeen met het meest stabiele gebied van het terrein: een zandbank. Het werk van architect Jacques Van Thienen (gekend als “Meester Jacques van Sint-Goedele”) begon in 1402 en eindigde in 1410.
[Reconstitution du site de l’Hôtel de Ville et de la cour au Moyen-Âge par R. Dons représentant les bâtiments démolis, plan, (XIX-XXe siècles), Travaux publics et Urbanisme (PP 3127), Archives de la Ville de Bruxelles | Reconstructie van de site van het Stadhuis en zijn binnenplaats in de Middeleeuwen door R. Dons die gesloopte gebouwen weergeeft, map, (19-20ste eeuw), Openbare Werken en Stedenbouw (PP 3127), Archief van de Stad Brussel]
[Plan du rez-de-chaussée indiquant les différentes époques de construction, plan, [après 1931], Travaux publics et Urbanisme (PP 2920-03), Archives de la Ville de Bruxelles | Plan van de begane grond met de verschillende bouwperiodes, plan, [na 1931], Openbare Werken en Stedenbouw (PP 2920-03), Archief van de Stad Brussel]
[Vue de l’Hôtel de Ville au XVIIe siècle, eau-forte, 1640, Collection iconographique (C-12980), Archives de la Ville de Bruxelles | Uitzicht op het stadhuis in de 17e eeuw, ets, 1640, Iconografische verzameling (C-12980), Archief van de Stad Brussel]
[Vue de la Grand-Place un jour de marché, gravure, [18e siècle], Collection iconographique (A-957), Archives de la Ville de Bruxelles | Uitzicht op de Grote Markt op een marktdag, gravure, [18de eeuw], Iconografische verzameling (A-957), Archief van de Stad Brussel]
De nouvelles expropriations ont lieu entre 1436 et 1444 pour la construction de l’aile droite de l’Hôtel de Ville. Les travaux se déroulent entre 1445 et 1450. Grâce à l’architecte Jean Van Ruysbroeck, la tour centrale est élargie et dotée d’une flèche qui s’élève à 96m de haut. La statue du Saint-Michel de 5m de haut, œuvre de Martin Van Rode, y est installée en 1454. Le bâtiment a donc une forme en L inversé avec le long côté vers la Grand-Place et l’accès se fait via l’escalier des lions.
Tussen 1436 en 1444 vonden nieuwe onteigeningen plaats voor de bouw van de rechtervleugel van het Stadhuis. De werken werden tussen 1445 en 1450 uitgevoerd. De centrale toren werd verbreed en kreeg een 96 meter hoge torenspits dankzij de architect Jean Van Ruysbroeck. Het standbeeld van Sint-Michiel (5 meter hoog), een werk van Martin Van Rode, werd in 1454 geplaatst. Het gebouw heeft dus een omgekeerde L vorm met de lange kant naar de Grote Markt. Toegang verkrijgt men via de leeuwentrap.
[Escalier des lions, photo, [ca. 1900], Collection iconographique (Album X-10), Archives de la Ville de Bruxelles | Leeuwentrap, foto, [ca. 1900], Iconografische verzameling (Album X-10), Archief van de Stad Brussel]
[Dessin et notice sur la statue de Saint-Michel, carte, [ca. 1930], Collection iconographique (C-13723), Archives de la Ville de Bruxelles | Tekening en notitie over het standbeeld van Sint-Michiel, kaart, [ca. 1930], Iconografische verzameling (C-13723), Archief van de Stad Brussel]
En 1695, la ville subit les bombardements des troupes françaises de Louis XIV. L’Hôtel est incendié, entraînant la perte d’œuvres artistiques et de la plupart des archives. Cependant, les maçonneries principales résistent, permettant une reconstruction et une restauration sur un plan identique.
In 1695 werd de stad gebombardeerd door de Franse troepen van Lodewijk XIV. Het stadhuis ging in vlammen op, wat ervoord zorgde dat veel kunstwerken en het gros van het archief verloren gingen. Maar het belangrijkste metselwerk weerstaat en de quasi identieke reconstructie en restauratie zijn mogelijk.
[Hôtel de Ville en flammes lors du bombardement de 1695, gravure, [1695], Section cartographique (Plan de Bruxelles n°8), Archives de la Ville de Bruxelles | Het Stadhuis in brand tijdens het bombardement van 1695, gravure, [1695], Sectie kaarten (Plan de Bruxelles n.8), Archief van de Stad Brussel]
Au XVIIIe siècle, les bâtiments arrières sont construits dans un style classique et donnent à l’Hôtel sa forme de quadrilatère avec une cour interne pavée possédant deux entrées, l’une vers la place et l’autre vers la rue de l’Amigo. Au rez-de-chaussée, différents comptoirs sont installés (vins, bières, farines, rentes, enfants trouvés, …), ainsi que les services les plus fréquemment sollicités par les citoyens (travaux publics et secrétariat communal). Au premier étage se trouvent différentes grandes salles, telles que la salle de tribunal et de réunion (qui deviendra la salle des Mariages), le greffe des États de Brabant (aujourd’hui cabinet du bourgmestre) et la salle du Conseil.
In de 18e eeuw, werd de achterbouw in een klassieke stijl geplaatst. Het Stadhuis had nu zijn vierzijdige vorm met een geplaveide binnenplaats met twee ingangen (een naar de Grote Markt en een andere naar het Vruntstraat). Op de begane grond worden diverse balies (wijn, bier, bloem, rente, vondelingen, …) geïnstalleerd en de diensten die de burgers het vaakst vragen (openbare werken en het stadssecretariaat). Op de eerste verdieping bevinden zich diverse grote kamers, zoals de rechtszaal en de vergaderzaal (de toekomstige trouwzaal), de griffie van de Staten van Brabant (vandaag het kabinet van de burgemeester) en de Raadzaal.
[Dessin du pavement de la cour intérieure, plan, [1963], Travaux publics et Urbanisme (PP 2791), Archives de la Ville de Bruxelles | Ontwerp van de betegeling van de binnenplaats, plan, [1963], Openbare Werken en Stedenbouw (PP 2791), Archief van de Stad Brussel]
À partir du XIXe siècle, le bâtiment a fait l’objet de plusieurs restaurations. Entre 1840 et 1855, Tilman-François Suys s’occupe de la flèche. Dès les années 1850, l’architecte communal Pierre-Victor Jamaer modifie profondément l’aspect tant intérieur qu’extérieur du bâtiment. La façade gothique (côté Grand-Place) est parée de 290 statues qui ont été réalisées par de jeunes artistes bruxellois et représentant des personnages des mondes artistique, intellectuel et politique. Les espaces intérieurs sont réaménagés, ornés de revêtements muraux peints, sculptés ou tissés et équipés de nouveaux mobiliers et appareils d’éclairage. A côté des chantiers de restauration, des travaux d’aménagement moderne sont également menés. L’électricité est utilisée pour la première fois en 1853 avec l’installation d’une horloge dans la tourelle à l’angle de la rue Charles Buls, du côté de la Grand-Place. L’éclairage électrique est généralisé entre 1891 et 1896, tandis que le chauffage central est installé en 1889. Dans les années 1930, les restaurations reprennent avec l’architecte de la Ville François Malfait et se poursuivent jusqu’à nos jours. A présent, en raison de son classement le 9 mars 1936 au titre des monuments historiques, elles visent à la conservation du bien dans son état historique.
Vanaf de 19e eeuw onderging het gebouw verschillende restauraties. Tussen 1840 en 1855 richtten Tilman-François Suys zich op de torenspits. In de jaren 1850 bracht de stedelijke architect Pierre-Victor Jamaer ingrijpende veranderingen aan aan zowel de binnenkant als aan de buitenkant van het gebouw. De gotische gevel (kant van de Grote Markt) werd versierd met 290 beelden die werden gemaakt door jonge Brusselse kunstenaars. Ze vertegenwoordigen personages uit de artistieke, intellectuele en politieke wereld. De binnenruimtes werden heringericht met beschilderde, gebeeldhouwde of geweven wandbekleding en voorzien van nieuwe meubels en verlichting. Naast restauratiewerkzaamheden worden ook moderne aanpassingswerken uitgevoerd. Elektriciteit werd voor het eerst gebruikt in 1853 met de installatie van een klok in de toren op de hoek van Karel Bulsstraat (op de Grote Markt). De elektrische verlichting werd uitgebreid tussen 1891 en 1896, terwijl de centrale verwarming werd geïnstalleerd in 1889. In de jaren 1930, werden de restauraties hervat onder de architect van de stad François Malfai. Zij blijven tot vandaag doorgaan. Na de klassering als historisch monument op 9 maart 1936, zijn beogen zij het behoud van het de historische staat van het gebouw.
![Projet de décoration murale pour la salle de milice, plan, [1901-1902], Travaux publics et Urbanisme (TP 95577), Archives de la Ville de Bruxelles | Wanddecoratie project voor het militiekamer, plan, [1901-1902], Openbare Werken en Stedenbouw (TP 95577), Archief van de Stad Brussel](https://i0.wp.com/archiviris.be/wp-content/uploads/2019/08/TP_95577.jpg?w=821&h=263&ssl=1 "TP_95577")
L’Hôtel de Ville a accueilli et accueille encore aujourd’hui les bureaux de certains services communaux et d’échevins, mais il a aussi été un lieu de réception. Elles peuvent être organisées par la Ville, mais aussi par des organisations ou associations qui demandent la mise à disposition d’une salle. Ainsi ont été accueilli des souverains, des chefs d’Etat et de nombreuses autres personnalités.
Het stadhuis huisde en herbergt nog steeds de kantoren van bepaalde gemeentelijke diensten en schepenen. Maar het was ook een plaats van ontvangst. Evenementen kunnen door de Stad, maar ook door organisaties of verenigingen in de ruimtes van het Stadhuis worden georganiseerd. Er werden zo allerlei vorsten, staatshoofden en andere persoonlijkheden ontvangen.
© Archives de la Ville de Bruxelles | Archief van de Stad Brussel
