Jean-Baptiste Van Moer est un artiste-peintre belge. Né à Bruxelles le 17 décembre 1819, il est le fils d’Henri Van Moer, tourneur en bois, et de Catherine Loran. Il passe son enfance rue d’Or dans le quartier des Marolles. Avant de pouvoir suivre les cours de François Bossuet à l’Académie des Beaux-Arts de Bruxelles, Jean-Baptiste aide son père et son frère dans l’entreprise familiale. Son premier atelier est installé dans les combles de la maison paternelle. Plus tard, il décore l’hôtel particulier du couple Lehon situé à Paris et profite de leur protection pour lancer sa carrière.
Jean-Baptiste van Moer is een Belgische schilder. Hij werd geboren in Brussel op 17 december 1819 en is zoon van Henri van Moer (een houtdraaier) en van Catherine Loran. Hij bracht zijn jeugd door aan het Goudstraat in de Marollen. Voordat hij de cursussen van François Bossuet kon volgen aan de Academie voor Schone Kunsten in Brussel hielp Jean-Baptiste zijn vader en broer in het familiebedrijf. Zijn eerste werkplaats was geïnstalleerd op de zolder van het huis van zijn vader. Later verfraaide hij het herenhuis van het paar Lehon in Parijs en profiteerde van hun bescherming om zijn carrière te lanceren.
[Vues et bâtiments anciens de Bruxelles, dessins au crayon, [1840-1880], Collection iconographique (S-37), Archives de la Ville de Bruxelles | Afbeeldingen van oude gebouwen in Brussel, potloodtekeningen, [1840-1880], Iconografische verzameling (S-37), Archief van de Stad Brussel]
[Vue sur une écluse à Bruxelles avant le voûtement de la Senne, dessin au crayon rehaussé à l’encre, [ca. 1870], Archives privées (876-9), Archives de la Ville de Bruxelles | Uitzicht op een sluis in Brussel voor de overwelving van de Zenne, potloodtekeningen verbeterd met inkt, [ca. 1870], Privéarchief (876-9), Archief van de Stad Brussel]
Il est déjà remarqué lors de sa participation à une exposition en 1848 et décrit comme un « jeune artiste bien organisé ». Il participe plus tard à l’exposition internationale de Paris de 1855 où ses paysages attirent l’attention de la reine Victoria qui lui commande plusieurs dessins. Il y obtient d’ailleurs la médaille de seconde classe. C’est le début de la notoriété qui lui permet de voyager en Europe (France, Italie, Espagne, Portugal, Allemagne) et dans le reste du monde (Egypte, Syrie, Palestine). En Italie, il se passionne pour Venise dont il reproduit des vues monumentales.
Hij werd al opgemerkt tijdens zijn deelname aan een tentoonstelling in 1848. Hij werd beschreven als een “een goed georganiseerde jonge kunstenaar”. Later nam hij deel aan de Internationale tentoonstelling van Parijs in 1855 waar zijn landschappen de aandacht trokken van koningin Victoria. Ze bestelde bij hem verscheidene tekeningen in opdracht. Hij won op de Internationale tentoonstelling trouwens een medaille tweede klasse. Het was het begin van de notoriteit waarmee hij door Europa (Frankrijk, Italië, Spanje, Portugal, Dutchland) en de rest van de wereld (Egypte, Syrië, Palestina) kon reizen. In Italië geraakte hij gepassioneerd door Venetië waar hij monumentale uitzichten reproduceerde.
[Album de voyage à Venise : palais des Doges et campanile de Saint-Marc, photo, 1860-1880, Collection iconographique (Album XV-11), Archives de la Ville de Bruxelles | Reisalbum in Venetië : Dogenpaleis en klokkentoren van San Marco, foto, 1860-1880, Iconografische verzameling (Album XV-11), Archief van de Stad Brussel]
[Portrait d’un seigneur vénitien, peinture, [ca. 1840-1880], Archives privées (876-8), Archives de la Ville de Bruxelles | Portret van een Venetiaanse Heer, schilderij, [ca. 1840-1880], Privéarchief (876-8), Archief van de Stad Brussel]
[Album de voyage au Caire : pyramides de Gizeh, photo, 1881, Collection iconographique (Album VIII-32), Archives de la Ville de Bruxelles | Reisalbum naar Caïro : Piramides van Gizeh, foto, 1881, Iconografische verzameling (Album VIII-32), Archief van de Stad Brussel]
Les commandes s’enchaînent, ainsi que les distinctions. Jean-Baptiste Van Moer obtient trois promotions dans l’ordre de Léopold : il est fait chevalier en 1860, officier en 1869 et commandeur en 1880. À l’exposition de Metz en 1861, il reçoit la médaille d’honneur. Le roi Léopold II lui commande également plusieurs toiles pour décorer le palais royal de Bruxelles (en 1867-1868), ainsi que le château de Ciergnon (en 1875).
De bestellingen blijven komen, evenals de onderscheidingen. Jean-Baptiste Van Moer krijgt drie promoties in de orde van Leopold: hij word ridder in 1860, officier in 1869 en commandant in 1880. Hij krijgt de eremedaille op de tentoonstelling van Metz in 1861. Koning Leopold II gaf ook opdracht tot diverse schilderijen om het koninklijk paleis in Brussel (tussen 1867-1868) en het kasteel van Ciergnon (in 1875) te versieren.
[Atelier du peintre, dessin au crayon rehaussé d’encre et d’aquarelle, [ca. 1864-1884], Archives privées (876-05), Archives de la Ville de Bruxelles | Werkplaats van de schilder, potloodtekeningen verbeterd met aquarel, [ca. 1864-1884], Privéarchief, Archief van de Stad Brussel]
Rentré à Bruxelles, Van Moer acquière vers 1864 un terrain au n°65 de la rue du Remorqueur, future rue Wiertz (à partir de 1865), en bordure du parc Léopold. Il s’y fait construire un pavillon et un atelier dans lequel il se consacre à reproduire les maisons du Vieux Bruxelles, menacées de disparition par le projet du voûtement de la Senne. L’initiateur de ces travaux, le bourgmestre Jules Anspach, lui propose de décorer l’hôtel de ville de quinze vues des quartiers appelés à disparaître. C’est cette œuvre, aussi précieuse pour l’art que pour l’histoire de la vieille ville, qui l’a rendu célèbre. Sur le site de la Ville (https://www.bruxelles.be/hotel-de-ville), vous pourrez voir ces tableaux décorant l’antichambre du cabinet du Bourgmestre grâce à la visite virtuelle de l’Hôtel de Ville. Enthousiasmé par son travail, le bourgmestre lui demande ensuite de reproduire les monuments modernes du nouveau Bruxelles (les nouveaux boulevards et la Bourse de Commerce en particulier) pour décorer son cabinet situé au coin de la rue Charles Buls et de la rue de l’Amigo. Il ne laissera que des esquisses de ce projet qu’il ne peut terminer avant son décès, le 6 décembre 1884.
Terug in Brussel verwierf Van Moer rond 1864 een stuk van land op nr. 65 van de Stoomslepersstraat, later de Wiertzstraat (sinds 1865), aan de rand van het Leopoldpark. Daar bouwde hij een paviljoen en een werkplaats waar hij zich wijdde aan het reproduceren van de huizen van het oude Brussel die bedreigd werden door de overwelving van de Zenne. De initiatiefnemer voor dit project, de burgemeester Jules Anspach, bood hem aan om het stadhuis te versieren met vijftien uitzichten op de wijken die zouden verdwijnen. Het is dit werk, zowel kostbaar als kunst als voor de geschiedenis van de oude stad, die hem beroemd heeft gemaakt. Dankzij de virtuele rondleiding door het stadhuis op de website van de Stad (https://www.brussel.be/stadhuis) kunt u deze schilderijen zien die de voorkamer van het kantoor van de burgemeester verfraaien. Geënthousiasmeerd door zijn werk vroeg de burgemeester hem vervolgens de moderne monumenten van het nieuwe Brussel te reproduceren om zijn kantoor op de hoek van de Karel Bulsstraat en de Vruntstraat te versieren. Hij liet alleen schetsen van dit project achter, dat hij niet kon afmaken voor zijn dood op 6 december 1884.
[Antichambre du Bourgmestre décoré des vues de l’ancien Bruxelles, carte postale, 1901, Collection iconographique (W-7143), Archives de la Ville de Bruxelles | Voorkamer van de Burgemeester ingericht met uitzichten op het oude Brussel, postkaart, 1901, Iconografische verzameling (W-7143), Archief van de Stad Brussel]
[Antichambre du cabinet du Bourgmestre, photo, 2004, © Ville de Bruxelles – Cellule Patrimoine historique | Voorkamer van de Burgemeester, foto, 2004, © Stad Brussel – Cel Historische Erfgoed]
Le successeur d’Anspach, le bourgmestre Charles Buls, éminent défenseur de la vieille ville, a fait acheter ses aquarelles et ses croquis qui enrichissent encore les collections du Musée de la Ville de Bruxelles. Le nom de l’artiste a été donné à la rue située entre la rue de la Régence et la rue Ernest Allard par l’arrêté communal du 10 février 1886.
Anspach’s opvolger, burgemeester Karel Buls, een prominente verdediger van de oude stad, kocht zijn aquarellen en schetsen. Ze verrijkten de collecties van het Museum van de Stad Brussel. De naam van de kunstenaar werd aan de straat tussen de Regentschapsstraat en de Ernest Allardstraat gegeven bij gemeentelijke decreet van 10 februari 1886.
[Projet de vues du Bruxelles moderne pour le mur vers le cabinet des secrétaires, esquisse à l’encre, 1880-1884, Archives privées (871-11), Archives de la Ville de Bruxelles | Ontwerp van uitzichten van hetmoderne Brussel voor de muur gericht op het kabinet van secretarissen, inktschets, 1880-1884, Privéarchief (871-11), Archief van de Stad Brussel]
[Boulevard du Hainaut (actuel Bd Maurice Lemonnier), esquisse au crayon rehaussée d’aquarelle, 1880-1884, Archives privées (871-12), Archives de la Ville de Bruxelles | Henegouwenlaan (vandaag Maurice Lemonnierlaan), potloodschets verbeterd met aquarel, 1880-1884, Privéarchief (871-12), Archief van de Stad Brussel]
[Croquis de la vue vers les Halles centrales, esquisse à l’encre, 1880-1884, Archives privées (871-2), Archives de la Ville de Bruxelles | Schets van het uitzicht op de Centrale Hallen, inkschets, 1880-1884, Privéarchief (871-2), Archief van de Stad Brussel]
[Vue vers les Halles centrales, esquisse au crayon rehaussée à l’aquarelle, 1880-1884, Archives privées (871-3), Archives de la Ville de Bruxelles | Uitzicht op de Centrale Hallen, potloodschets verbeterd met aquarel, 1880-1884, Privéarchief (871-3), Archief van de Stad Brussel]
© Archives de la Ville de Bruxelles | Archief van de Stad Brussel
