Het Poggeplein vormt in feite een verbreding van de Haachtsesteenweg zodat niemand daar zijn adres heeft. Maar waar komt die naam vandaan? Voor langere tijd circuleerden legenden over die kleine boer, ‘Pogge’ genoemd, een personage dat allang in het Schaarbeekse folklore bestond, naar het evenbeeld van de Luikse Tchantchè.
[Het Poggeplein, 1912, postkaart, Iconografische verzameling, Gemeentearchieven van Schaarbeek]
Zijn echte naam was Pierre De Cruyer, in 1821 in Ternat geboren. Hij ging eerst bij het leger, in het 11de infanterieregiment vanaf 1842 tot 1846. In 1853 trouwde hij met Anne-Catherine Crabs te Schaarbeek, die hem vijf kinderen gaf, waarvan vier helaas als zuigelingen stierven. De familie ging in een huis wonen in de Vaarzenstraat, heden vernield, maar die wij op nr. 394 van de Haachtsesteenweg kan lokaliseren. In Schaarbeek werkte hij als bediende en landbouwer. Gezien dat hij klein en een beetje krom was als gevolg van zijn werk in de velden, werd hij “Pogge” genoemd, een dialectische vervorming van “Poechenelle”. Hij werd heel populair en gerespecteerd in zijn woonwijk. Men kon hem zien wandelen in zijn boerenkleding (klompjes, blauw overhemd, rode sjaal, zwarte broek en een pet uit zwarte zijde) door zijn ezel vergezeld.
[Huwelijkseakte van Pierre De Cruyer, Burgerlijke Stand voor het jaar 1853 (akte nr 27), Gemeentearchieven van Schaarbeek]
Daarna werd hij arbeider in de gasfabriek te Schaarbeek waar een voorval zijn reputatie zou versterken. Op een dag gaf de kassier hem bij vergissing een rol gouden muntstukken als salaris. Pierre bracht het geld terstond terug en kreeg zijn loon in centjes als gewoonlijk. Dankzij die goede daad werd hij een voorbeeld van eerlijkheid voor al zijn vrienden en buren.
Na het overlijden van zijn vrouw in 1883 werd hij een vaste klant van de lokale estaminets. Hij werd de bekende scheidsrechter van bepaalde conflicten waarop hij zijn oordeel verkondigde met zijn emblematisch dooddoener ‘Alles is just’ terwijl hij zijn rechterarm voor zich uitstrekte. Al in 1875 op nr. 371 van de Haachtsesteenweg, in het café ‘De drie koningen’ hadden een groep vrolijke zwanzers als eerbetoon voor het personage een ‘socheteit’ georganiseerd: de “Pogge Vrienden”. Vermoeid trok Pierre De Cruyer zich in een bejaardentehuis terug, in de Hoogstraat nr. 266 waar hij op 16 juni 1890 stierf.
Toen hun held verdwenen was, zullen de ‘Poggevrienden’ ervoor zorgen dat hij onsterfelijk zou worden. Populaire verhaaltjes, die vaak vals waren, werden van generatie tot generatie doorverteld. Namelijk werd het gerucht verspreid dat Pogge drie huizen had nagelaten om het plein in te richten dat nu zijn naam draagt of nog dat het standbeeld in het midden van het plein zijn figuur is, terwijl het dichter Emmanuel Hiel vertegenwoordigt.
[Hiel monument, postkaart, Iconografische verzameling, Gemeentearchieven van Schaarbeek]
Pogge werd ook het symbool van de vriendelijkheid tussen Schaarbeek en Houffalize.Tijdens het Offensief van 1944 had de Brusselse gemeente Houffalize geadopteerd en geholpen. Om hun relatie sterker te maken bood Schaarbeek een replica van de Pogge door Louis Van Cutsem gebeeldhouwd aan. Sinds 1952 heeft die nu in de ‘rue de Schaerbeek’ in de Ardense stad zijn plaats gevonden.
[Beeld van Pogge in Houffalize, 1952, foto, Iconografische verzameling, Gemeentearchieven van Schaarbeek]
© Gemeentearchieven van Schaarbeek
