Geboorte en ontwikkeling van de gemeentescholen van Sint-Pieters-Woluwe

Tot dan toe was het onderwijs van de kinderen toevertrouwd aan de klerk of koster van de parochie. In 1796 nam de ambtenaar van de burgerlijke stand Philippe Theunis deze functie op zich, evenals de vader van Burgemeester Charles Thielemans, Louis Thielemans, in 1835. De kosten van het onderwijs aan arme studenten worden dan gedragen door het liefdadigheidsbureau.

In 1840 erkent de Gemeenteraad de erbarmelijke staat van het onderwijs dat “onbevredigend is, we hebben geen gemeenteschool. Alleen kleine instellingen waar arme kinderen onderwijs krijgen en waarvan de kosten door het liefdadigheidsbureau worden betaald”.

De organieke wet op het basisonderwijs en de leerkrachten van 23 september 1842 moest echter iets veranderen, aangezien deze wet de Raad tot de conclusie bracht dat “deze gemeente geen privéschool had en niet zonder een gemeenteschool kon zonder de opvoeding van de jongeren te ondermijnen”.

De leden van de Gemeenteraad besluiten om snel over te gaan tot de benoeming van een leraar. François-Xavier Duys, 31 jaar oud, wordt benoemd na een stemming. Hij oefent zijn taken uit in de buurt van de Sint-Pieterskerk in het centrum van de gemeente, in geïmproviseerde lokalen. Zijn klas bestond uit 9 jongens en 12 meisjes.

[Uittreksel uit het register van de gemeenteraad van 15 februari 1843, Gemeentearchief van Sint-Pieters-Woluwe]

 

Aan de kant van het gehucht Stokkel blijft een probleem bestaan: de kinderen van dit gehucht wonen te ver van het centrum om naar school te kunnen gaan. De gemeente zal hier iets aan doen, want tijdens de zitting van de Gemeenteraad van 23 januari 1844 : “overwegende dat het gehucht Stokkel te ver verwijderd is van het centrum van de gemeente waar de gemeenteschool gevestigd is om de arme kinderen van het genoemde gehucht erheen te sturen, overwegende dat de privéschool die in het genoemde gehucht gevestigd is en door de heer Vandenplas wordt geleid, voldoet aan de wettelijke voorwaarden om gedeeltelijk in de plaats te komen van een gemeenteschool en dus goedgekeurd zou kunnen worden om les te geven aan de arme kinderen van het genoemde gehucht”, besluit de vergadering deze privéschool goed te keuren om les te geven aan de arme kinderen van Stokkel. Op dat moment komen er 22 jongens en 17 meisjes.

Door de armoede van onze plattelandsgemeente kon ze pas in 1860 haar eerste school bouwen, in het gedeelte van het oude gemeentehuis dat aan de straatkant werd gebouwd, tegenover de Louis Thysstraat en waarvan de binnenplaats een tiental are grond beslaat. Deze binnenplaats maakt nu deel uit van de Charles Thielemanslaan. Het gebouw omvatte toen nog niet de bijgebouwen, die pas in 1883 werden gebouwd.

[Het eerste klaslokaal van de gemeenteschool, naast het eerste gemeentehuis (hoek van de huidige Louis Thysstraat en René Declercqstraat) Gemeentearchief van Sint-Pieters-Woluwe]

 

In augustus 1865 keurt de Gemeenteraad daarom de tweede privéschool goed, die van de heer Bosmans de Stockel, om les te geven aan de kinderen van het gehucht. Deze zal voortaan subsidies ontvangen en gevraagd worden om kinderen op te nemen die door de gemeente zijn aangewezen. Deze is ook aangewezen om 37 jongens en 34 meisjes te verwelkomen.

En daar hield de gemeente niet op, want in januari 1870 keurde ze de aanbesteding voor de bouw van een school in Stokkel goed, waarvan de werkzaamheden vóór het einde van het jaar werden afgerond. De school opende haar deuren in februari 1871, onder leiding van onderwijzer Jean Jacques Nelis, wiens benoeming op 20 februari door de Gemeenteraad werd goedgekeurd. Hij was vroeger assistent-leraar aan de gemeenteschool van Sint-Lambrechts-Woluwe.

Geconfronteerd met een groeiende bevolking neemt de schoolbevolking geleidelijk aan toe, ondanks de uittocht van veel kinderen naar andere scholen in de agglomeratie. Op 30 oktober 1909 keurt de Gemeenteraad de School van de Zusters van Stokkel goed, die op dat moment onderwijs geeft aan 131 meisjes in de afdeling lager onderwijs en 89 in de kleuterafdeling.

[School van Stokkel (Vandermaelenstraat), Gemeentearchief van Sint-Pieters-Woluwe]

Door de voortdurende ontwikkeling van onze gemeente heeft de Gemeenteraad besloten een nieuwe school te laten bouwen in het centrum; het is de architect Foucart die de opdracht krijgt. Zijn plannen werden goedgekeurd op 14 november 1910. Deze nieuwe schoolgebouwen werden ingehuldigd op 1 september 1913, na de opening van de Charles Thielemanslaan.

Er is besloten dat zodra het schooljaar begint, er in de linkervleugel van het gebouw een meisjesschool komt met vier klaslokalen, terwijl de vier klaslokalen die de rechtervleugel vormen, gereserveerd worden voor de jongensschool. In 1923 werden er vier extra lokalen gebouwd.

Eind 1927 werden de plannen voor de bouw van de nieuwe jongensschool in Stokkel, opgesteld door architect A. Dumont, goedgekeurd. Anderzijds zijn de plannen voor de uitbreiding van de “Ecole du Centre” onderworpen aan de goedkeuring van de hogere overheid. Deze laatste schoolgroep had in 1928 twintig klassen, terwijl Stokkel er in 1929 acht had.

[Krantartikel: Aanbesteding voor de uitbreiding van de gemeentescholen, 1929, Gemeentearchief van Sint-Pieters-Woluwe]

[“Ecole du Centre” (Charles Thielemanslaan), 1928, Gemeentearchief van Sint-Pieters-Woluwe]

 

Al snel werd de noodzaak om een nieuw schoolcomplex in Mooi-Bos te creëren onvermijdelijk; de nodige fondsen werden aangevraagd en in 1937 werd aan de rand van het plateau een groot en overzichtelijk gebouw opgetrokken met twee vleugels, één voor de kleuterschool en de meisjesschool, de andere voor de jongensschool. Deze lokalen werden op 1 januari 1939 ingehuldigd.

[“Ecole de Joli-Bois” – Doorndal), 1950, Gemeentearchief van Sint-Pieters-Woluwe]

 

Na de oorlog leidde de komst van jonge gezinnen tot een spectaculaire toename van de bevolking van de gemeente. Het aantal kinderen in gemeentescholen steeg van 770 in 1947 tot 1.840 in 1969. Deze buitengewone ontwikkeling was ook zichtbaar in de Mooi-Boswijk vanaf 1947, toen de heer Knippenberg, de gemeentelijke architect, werd belast met de plannen om de bestaande lokalen uit te breiden. De tweede vleugel werd voltooid in 1951 en de derde vleugel in 1960. De vierde vleugel werd ingehuldigd in juni 1973.

[“Ecole de Joli-Bois” (Doorndal), 1968, Gemeentearchief van Sint-Pieters-Woluwe]

 

Wat de gemeenteschool van de Vogelzang betreft, werd de eerste vleugel (vier klassen), waarvan de plannen werden getekend door de architect M.Thoelen, ingehuldigd op 2 mei 1960. Deze werd gebouwd met overheidssubsidies. Dezelfde subsidies werden toegekend voor de bouw van de tweede vleugel (ook vier klassen) waarvan de plannen op 9 mei 1962 door de Gemeenteraad werden goedgekeurd en waarvan de werkzaamheden in 1966 werden voltooid. De derde vleugel, die een feestzaal en een gymzaal omvat, werd uiteindelijk voltooid in 1970.

[School van de Vogelzang (Sperwerlaan), jaren ‘ 60, Gemeentearchief van Sint-Pieters-Woluwe]

Bronnen

• Pierre FALKENBACK (ere-gemeentesecretaris), Geschiedenis van Sint-Pieters-Woluwe, editie Gemeente van SPW, 1978.
• G. LACROIX, Woluwe-Saint-Pierre, Histoire et terroir, Brussel (Aparté), 2012.

 

© Gemeentearchief van Sint-Pieters-Woluwe