Isabelle Gatti de Gamond is een symbolische figuur voor het Brusselse onderwijs. Ze was de oprichtster en directrice van de eerste seculiere school voor meisjes in Brussel en ze was ook een feministisch en socialistisch activiste. Ze werd op 28 juli 1839 in Parijs geboren. Haar vader, Giovanni Gatti, wass een Italiaanse schilder, terwijl haar moeder Zoé de Gamond Belg was. Als vrouw die zich heeft ingezet voor en betrokken is bij de kwesties rond de status van vrouwen en hun onderwijs, heeft ze een sterke stempel gedrukt op de levensloop van haar dochter, die dit intellectuele erfgoed altijd heeft erkend.
[Portret van Isabelle Gatti de Gamond, reproductie van een foto, [ca. 1890-1905], Privéarchief (nr. 7), Archief van de Stad Brussel]
Het gezin woonde niet altijd in België. Isabelle keerde in 1861 terug naar België op 22-jarige leeftijd en verhuisde naar het huis van haar vader in Elsene. Ze begon als privé-lerares en verzorgde vertalingen voor de uitgeverij Lacroix, Van Meenen et Cie. Tussen 1862 en 1864 maart stuurde ze het tijdschrift «L’Education de la Femme» aan, waarin ze de basis van haar onderwijsproject ontwikkelde.
[Naaicursus bij de School Sint-Gislein in Brussel, reproductie van een foto, [na 1919], Iconografische verzameling (Album I-22), Archief van de Stad Brussel]
[Huishoudklasse bij de School Sint-Gislein in Brussel, reproductie van een foto, [na 1919], Iconografische verzameling (Album I-22), Archief van de Stad Brussel]
Ze voorzag in integraal onderwijs voor kinderen van 5 tot 18 jaar die de traditionele indeling in 3 graden (lager, midden en hoger onderwijs) niet volgde. Het doel wass om alle niveaus van onderwijs en alle vrouwen te bereiken, ongeacht hun toestand. Haar project stond haaks op het onderwijs dat tot dan toe aan meisjes werd aangeboden. Na de basisschool kon de bourgeoisie naar particuliere en dure scholen gaan waar geïnvesteerd werd “vrije tijd” (naaien, muziek, dans, zingen, piano) en waar religieus onderricht essentieel was. Het doel was om hen zo voor te bereiden op hun toekomstige rol als moeder en vrouw, en niet om hen intellectueel te ontwikkelen.
[Programma van de ‘Cours d’Education’, publicatie, 1866, Bibliotheek (BIB 7664/35), Archief van de Stad Brussel]
[Inhoudsopgave van voorbereidingsjaar- en eerstejaarscursussen van de ‘Cours d’Education’, publicatie, 1879, Bibliotheek (BIB 18418), Archief van de Stad Brussel]
[Tijdschema van de cursussen voor het basisonderwijs, reproductie, [ca. 1888-1890], Privéarchief (nr. 710-13), Archief van de Stad Brussel]
[Docenten met Isabelle Gatti in het midden, foto, 1902, Privéarchief (nr. 710-7), Archief van de Stad Brussel]
Isabelle kon haar programma in 1864 in de praktijk brengen toen ze de toestemming kreeg van de gemeenteraad van de Stad Brussel om een middelbare school voor meisjes op te richten. Deze gemeenschappelijke instelling bood geen godsdienstig onderwijs, maar cursussen in wetenschap, wiskunde, moderne en oude talen, evenals lichamelijke opvoeding. De eerste school, genaamd «Cours d’éducation A», opende in de Broeckstraat. Gezien het succes werden in Brussel nog twee andere scholen geopend: De «Cours d’Education B» in 1876 in de Strostraat en «Cours d’Education C» in 1908 in de Grevelingenstraat. Het model verspreidde zich ook in andere Belgische gemeenten.
[Voorgevel van de school ‘Cours d’Education A’ op de Broeckstraat, foto, einde van de 19de eeuw, Privéarchief (nr. 710-2), Archief van de Stad Brussel]
[Ontwikkelingsproject van de school op de Broeckstraat, plan, september 1888, Openbare Werken en Stedenbouw (NPP S7), Archief van de Stad Brussel]
Isabelle Gatti gaat na 35 jaar les gegeven in 1899 met pensioen. Ze wijdde zich aan de verdediging van het feminisme, het socialisme en het vrije denken. Ze stierf in 1905 in Ukkel.
© Archief van de Stad Brussel
Je pense que la femme au milieu est Isabelle Gatti de Gamond. Regardez le portret d’ elle de Cluysenaar 1889
C’est ce qui est indiqué en légende en effet.