Precies een eeuw geleden werden de gemeenten Laken, Haren en Neder-Over-Heembeek bij de stad Brussel geannexeerd. Deze annexatie werd vastgelegd in de wet van 30 maart 1921. Het doel van deze wet is het uitbreiden van de stad Brussel, “met het oog op de uitbreiding der zeevaartinstellingen” (Belgisch Staatsblad, 2 april 1921). De annexatie zou grote gevolgen hebben voor het stedelijk landschap, voor het bestuur, maar ook voor de inwoners van deze drie gemeenten.
[Luchtfoto van Bockstael en het gemeentehuis van Laken, foto, [1907], iconografische collectie (C-15598), Archief van de Stad Brussel]
[Percelenplan van de gemeente Neder-Over-Heembeek met wijzigingen en het kanaal, plan, [1866], cartografische collectie (Plan de Bruxelles nr. 81), Archief van de Stad Brussel]
[Oude boerderij in Haren, postkaart, [s.d.], iconografische collectie (W-5551), Archief van de Stad Brussel]
Als onafhankelijke gemeenten beschikten Laken, Haren en Neder-Over-Heembeek over alle administratieve diensten die vereist waren voor het functioneren van een gemeente. De gemeenteraadsverkiezingen van 24 april 1921 leidden tot de samensmelting van de besturen. De burgemeester van de stad Brussel, Adolphe Max, werd burgemeester van het volledige nieuwe grondgebied. Het werd echter onderverdeeld in twee districten. Het eerste omvatte de stad Brussel in haar oude vorm en het tweede omvatte de geannexeerde gemeentes. Het aantal schepenen en gemeenteraadsleden werd uitgebreid, waardoor de gemeenteraadszaal moest worden aangepast omdat er niet genoeg banken waren om aan alle leden plaats te bieden. De fusie was problematischer voor de administratieve functies. Sommige functies in de geannexeerde gemeenten werden opgeheven, de benoemde personeelsleden werden in een speciaal kader opgenomen en het arbeiderspersoneel in dienst werd gelijkgesteld met het administratief personeel.
[Uitbreiding van het grondgebied 1830-1948, plan, [1948], cartografische collectie (Plan de Bruxelles nr. 149), Archief van de Stad Brussel]
Dankzij de annexatie kon de stad haar grondgebied verder uitbreiden naar het noorden, een uitbreiding waarmee ze al in de 19de eeuw was begonnen. Deze integratie van 2255 ha grond was de grootste uitbreiding die Brussel kende. De annexatie had als doel om de vruchten te plukken van de exploitatie van het Kanaal van Willebroek en om een haven ten noorden van Brussel te creëren.
[Nieuwe spoorwegbrug (kanaal aan de Werkhuizenkaai) in Laken, postkaart, [1903-1904], iconografische collectie (W-4412), Archief van de Stad Brussel]
[Roeiers op het Kanaal van Willebroek, die uitstappen aan de Groendreef, in Laken, [ca. 1890], iconografische collectie (F-3575), Archief van de Stad Brussel]
Naast de afschaffing van de gemeentehuizen en de herindeling van de politieafdelingen zagen de burgers van deze voorsteden hun administratieve diensten naar het centrum van de hoofdstad verhuizen. Ook in de organisatie van het openbare leven veranderde er heel wat: vermindering van het aantal vuilnisophalingen, verhoging van de gemeentebelastingen … Dit zorgde voor grote ontevredenheid. Een andere grote verandering voor de inwoners van de nieuwe deelgemeenten was de snelle aanpassing (van bijna de helft) van hun straatnamen. Het schepencollege van Brussel besloot in 1922 namelijk om in de deelgemeenten de straatnamen te schrappen die hetzelfde waren als die van de straten op het vroegere grondgebied van de hoofdstad.
[Petitie van een groep inwoners van Laken aan de burgemeester en schepenen van de stad Brussel, petitie, 18 juni 1921, cabinet du Bourgmestre (422), Archief van de Stad Brussel]
Wil u hier meer over weten? Bezoek de website van het Archief van de Stad Brussel: https://archief.brussel.be/laken-haren-en-neder-over-heembeek en de website van de stad rond deze 100ste verjaardag: https://www.100ansdeviescommunes.be/nl/.
© Archief van de Stad Brussel – Alle rechten voorbehouden
