Zoals de meeste Europese steden heeft Brussel een lange religieuze traditie die nauw verbonden is met het christendom. In de loop der eeuwen is de architectuur van deze kerkgebouwen vaak in vraag gesteld. Ze zijn dan ook aangepast aan een maatschappij in voortdurende transformatie en aan de wisselwerking tussen Kerk, volk en vorst, en later de Staat.
Sint-Michiel was vermoedelijk de eerste Brusselse parochie en dateert wellicht uit de 8e eeuw. Sindsdien zijn opmerkelijke kerken gebouwd, variërend van romaanse en gotische architectuur tot betonnen kerken, of andere in barok-, neoklassieke en historische stijl.
De verscheidenheid van de openbare erediensten – er zijn er intussen zes – en het alsmaar toenemende kosmopolitisme van de bevolking heeft voor een enorme verrijking van ons religieuze erfgoed gezorgd. Als je bijvoorbeeld door Brussel wandelt, zie je de Grote Moskee in het Jubelpark, de Grote Synagoge in de Regentschapsstraat en de Russisch-orthodoxe Herdenkingskerk Sint-Job in Ukkel.
Kunnen we begraafplaatsen gelijkstellen met gebedshuizen? In de Middeleeuwen waren ze religieus en uitsluitend voorbehouden aan geestelijken en edellieden. Geleidelijk aan werden ze ook opengesteld voor de parochianen. De begraafplaatsen vlak naast de kerk vormden een eenheid van heilige grond die de overledenen goddelijke bescherming bood. In Brussel getuigt alleen het kerkhof van Laken, rondom de oude en de nieuwe Onze-Lieve-Vrouwekerk, nog van deze eenheid.
Met de wet van 14 november 1881, bekend als de wet op de neutraliteit van begraafplaatsen, kwam voor het eerst ook de kwestie van het seculiere karakter ervan ter sprake. De gemeenten namen het beheer van de begraafplaatsen over van de parochies en de wet volgens dewelke begraafplaatsen gescheiden moesten worden naar gelang van de overtuiging van de overledene, werd afgeschaft. Geen religieuze begraafplaatsen, maar religies op begraafplaatsen.
We nodigen je uit om niet alleen de verhalen errond te komen herontdekken maar ook de fraaie monumenten die werden opgericht en waarvan sommige nog steeds in mysterie zijn gehuld.
Referenties:
– Bruxelles Patrimoines n°013, Dossier “Lieux de cultes”, Thomas Coomans, december 2014
– “La nécropole de Bruxelles” de Cécilia Vandervelde, Edition: Commission d’Histoire de l’Europe, 1991
– “Guide des cimetières de Bruxelles” de Jacques A.M. Noterman, éditions J.-M. Collet, 1998
– Rites et religions (/rubrique/rites-et-religion), Cimetière et religion, quelle relation?, 20 février 2020
© ArchivIris
