Tot voor kort hield de historiografie geen rekening met het kapitale belang van Louis Mettewie voor de ontwikkeling van de gemeente Sint-Jans-Molenbeek tijdens de eerste vier decennia van de 20e eeuw. Geen enkele biografie of biografische nota is aan hem gewijd, en geen enkele specifieke studie werpt licht op zijn loopbaan en zijn daden. Sinds 2020 loopt er een onderzoeksproject onder leiding van Anne Morelli (ULB) om deze leemte op te vullen.
Uit de fragmentarische elementen die bekend zijn van zijn vroege jaren blijkt dat hij behoorde tot een volksmilieu in volle sociale opgang. De vader, Jean-François Mettewie, was een carrosseriearbeider die opzichter werd bij het belangrijke transportbedrijf Van Gend in Brussel. Twee broers van Louis Mettewie werden zelfstandig, de ene als carrosseriebouwer, de andere als mecanicien. Zelf was hij enige tijd timmermansleerjongen bij Van Gend, waarna hij rond 1876 een loopbaan begon als ambtenaar bij het Ministerie van Oorlog.
In 1892 kwam aan deze carrière een abrupt einde met het ontslag van Louis Mettewie. Hij werd door minister Charles Pontus verweten dat hij zich inzette voor het algemeen kiesrecht. De tussenkomst van de liberale afgevaardigde Eugène Robert in de Kamer, ter ondersteuning van Mettewie, veranderde daar niets aan.
Louis Mettewie legde zich vervolgens toe op twee nieuwe gebieden. Enerzijds sloot hij zich aan bij de promotoren van de nieuwe havenfaciliteiten in de stad Brussel. Daar ontmoette hij de Molenbeekse industrieel Jean Dubrucq “Jan Port-de-mer” en de Molenbeekse burgemeester Henri Hollevoet, beiden invloedrijke leden van de plaatselijke liberale partij. Anderzijds verenigde hij zich met een van zijn broers en startte in Molenbeek de fabricage van fietsen onder de naam “Belgica”, en later auto’s. Het bedrijf was in alle opzichten een succes. Tussen 1900 en 1922 werd de nieuwe haven van Brussel gebouwd op het eerste gedeelte van het grondig gemoderniseerde Willebroeckkanaal, evenals de douane- en spoorwegsite van Thurn en Taxis. De “Belgica” vouwfiets werd aangenomen door het Belgische leger en de “Belgica” auto’s waren zeer populair. Vermeldenswaard is dat Louis Mettewie zijn arbeiders op 1 mei een vrije dag gaf om deel te nemen aan de demonstraties die door de Belgische Arbeiderspartij werden georganiseerd.
Louis Mettewie zette zich in voor de bevordering van de gemechaniseerde mobiliteit. Hij was een van de initiatiefnemers van de “Salons de l’Automobile et du Vélo” die sinds 1902 in Brussel werden georganiseerd. Zijn eigen carrière als industrieel kwam echter tot een einde in 1909 met het faillissement van zijn autofabriek. Ondanks de samenwerking met een industriële partner was die niet opgewassen was tegen de internationale concurrentie.
[Anoniem, Portret van Louis Mettewie in burgemeester galatenue, HST, s.d., kunstcollectie van de gemeente Sint-Jans-Molenbeek, inv. n° 853]
De politieke carrière van Louis Mettewie begon in 1899, toen hij lid werd van de gemeenteraad van Molenbeek. Vanaf het begin kreeg hij de post van schepen, die van Financiën. Hij maakte snel opgang in de plaatselijke afdeling van de liberale partij en verving in 1914 de zieke burgemeester Julien Hanssens, die kort daarna overleed. Louis Mettewie, die in 1919 tot burgemeester werd benoemd, bleef in functie tot 1938. Toen verdreef een socialistisch-katholieke coalitie onder leiding van Edmond Machtens de liberale partij van de macht verdreef.
Tijdens zijn bijna 40-jarige gemeentelijke carrière was Louis Mettewie een drijvende kracht achter de stedelijke ontwikkeling van zijn gemeente. Zijn eigen sociale gevoeligheid en de machtsverhoudingen binnen de gemeenteraad brachten hem ertoe regelmatig met de BWP in zee te gaan. De invloed van de BWP op de plaatselijke politiek werd nog groter toen zij de Liberale partij voorbijstreefde wat het aantal verkozen leden betreft.
De grote projecten omvatten:
- de stedelijke ontwikkeling van de zogenaamde Maritiemwijk (verwijzend naar de nieuwe Zeehaven en het Maritiem Station gebouwd op de site van Thurn en Taxis), waar de Eeuwfeestlaan en de Belgicalaan belangrijke verkeersaders werden met herenhuizen,
- de ontsluiting en verstedelijking van de uitgestrekte zogenaamde plattelandswijk (het westelijke deel van de gemeente, dat nog grotendeels agrarisch was), met als hoogtepunt de Louis Mettewielaan, die in 1938 voor het verkeer werd opengesteld,
- de bouw van de nieuwe Sint-Jan-Baptistkerk in artdecostijl volgens de plannen van Joseph Diongre en de verfraaiing van de omgeving,
- de bouw van talrijke sociale woningen onder leiding van de ‘Société anonyme des Habitations ouvrières de Molenbeek-Saint-Jean’, opgericht in 1899 op initiatief van de liberalen, en van 1899 tot 1940 voorgezeten door Louis Mettewie
- de strijd tegen sloppenwijken door bepaalde ongezonde doodlopende stegen te verwijderen,
- de modernisering van het kanaal van Charleroi om het toegankelijk te maken voor grotere binnenschepen,
- de uitbreiding van het gemeentelijke schoolnet door vergroting van de bestaande scholen en de bouw van nieuwe kleuter-, lagere en middelbare scholen, alsmede de bouw van de eerste gemeentelijke openbare bibliotheek,
- steun voor de bouw van belangrijke sportfaciliteiten via particulier initiatief, namelijk de tijdelijke wielerbaan van het Karreveld en het sportcomplex Daring Club met een voetbal- en atletiekstadion, tennisbanen, hockeyvelden en een openluchtzwembad,
- de uitbreiding van de begraafgalerijen van de gemeentelijke begraafplaats met monumentale constructies in neoklassieke stijl.
Deze indrukwekkende staat van dienst is echter niet zonder tegenslagen gebleven, zoals de sluiting van het gemeentelijk ziekenhuis en de ontoereikende werking van de vuilverbrandingsoven, die heeft geleid tot de sluiting en verwijdering ervan.
Het lijdt geen twijfel dat Louis Mettewie echte populariteit genoot in Molenbeek. Zijn rol als vastberaden verdediger van de bevolking tegen de Duitse bezetters tijdens de Eerste Wereldoorlog heeft daartoe bijgedragen, evenals de initiatieven die later zijn genomen ter ondersteuning van de slachtoffers van die oorlog. Wij kunnen ook zijn geest van verdraagzaamheid jegens gelovigen onderstrepen, die ongetwijfeld niet losstaat van zijn lidmaatschap van de Vrijmetselaars.
Louis Mettewie stierf in 1942 en werd discreet begraven. Als er op dat moment geen officieel eerbetoon kon worden gebracht, werd dat daarna evenmin ooit gedaan.
© Gemeentelijke Archiefdienst Sint-Jans-Molenbeek – Alle rechten voorbehouden
