Vóór de Neptunium had Schaarbeek al het geluk om een openbaar zwembad te hebben, in de Kesselsstraat. Maar het raakte in verval en werd in 1940 gesloten, voordat het werd vernietigd. In de jaren 1930 werd ook een privéproject voorgesteld om een zwembad en ijsbaan langs de Lambermontlaan aan te leggen, maar dit heeft nooit een vervolg gekregen. De kinderen van Schaarbeek konden echter nog steeds leren zwemmen in het schoolzwembad in het Josaphatschoolcomplex, dat al sinds 1907 bestond.
[Ruïnes van de Kesselsstraat baden, sd, foto, Iconografische verzameling, Gemeentearchieven van Schaarbeek]
In 1946 werd op initiatief van Emile Xhignesse, wethouder van werken, het project voor de bouw van een gloednieuw zwembad gelanceerd. De keuze van de locatie valt op de site van het oude gemeentelijke slachthuis dat na de Eerste Wereldoorlog grotendeels werd verwoest. Het ontwerp van het gebouw werd toevertrouwd aan architect Laurent Senterre. De plannen werden verschillende keren herzien (sommige plannen voorzagen een ingang aan de Voltairelaan) voordat ze werden goedgekeurd door de gemeenteraad. De eerste steen werd op 22 mei 1950 gelegd. De bouw nam veel tijd in beslag en pas op 17 december 1957 werd het gebouw eindelijk ingewijd. Ter gelegenheid hiervan werd een grote internationale wedstrijd georganiseerd.
[Voorontwerp voor de gevel, zd, plan, Openbare werken archieven, Gemeentearchieven van Schaarbeek]
[Gevel, 1949, plan, Openbare werken archieven, Gemeentearchieven van Schaarbeek]
[Plan, 1949, Openbare werken archieven, Gemeentearchieven van Schaarbeek]
[Plan, 1949, Openbare werken archieven, Gemeentearchieven van Schaarbeek]
[Het College stemt in het ontwerp, foto, 1949, Iconografische verzameling, Gemeentearchieven van Schaarbeek]
[Het leggen van de eerste steen, foto’s, 1950, Iconografische verzameling, Gemeentearchieven van Schaarbeek]
[Affiche van de inwijding, Iconografische verzameling, Gemeentearchieven van Schaarbeek]
De Neptunium is gebouwd in een modernistische, op ‘passagiersschip’ geïnspireerde stijl. De totale oppervlakte is ongeveer 4.300 m2. In de hoofdingang vindt u een mozaïek van de Schaarbeekse kunstenaar Géo de Vlamynck (1897-1980) en een beeldhouwwerk van Stan Hensen (1923-2010). Het grote zwembad meet 33,33 meter bij 16 meter, wat op het moment dat het gebouwd werd de Olympische norm was. Ernaast ligt een kleiner zwembad van 16 bij 8 meter, versierd met een beeldhouwwerk van een zeeleeuw door Réné Harvent. Rondom het zwembad en op twee niveaus bieden cabines met patrijspoorten plaats aan honderden zwemmers tegelijk. De op het zuiden gerichte gevel heeft een grote erker (vroeger een solariumterras) die licht in het zwembad laat. Er is een bar op de eerste verdieping. Er is ook een plaat ter ere van Xhignesse in de inkomhal.
[Mozaïek van Géo de Vlamynck]
[Het groot zwembad, jaren 70, foto’s, Iconografische verzameling, Gemeentearchieven van Schaarbeek]
[Het klein zwembad, jaren 70, foto, Iconografische verzameling, Gemeentearchieven van Schaarbeek]
[Zeeleeuw van Réné Harvent]
[Gedenkplaat]
In de jaren 60 en 70 werd het zwembad gebruikt voor trainingen door de CNS (Cercle de Natation de Schaarbeek) en sommige van haar zwemmers blonken uit in nationale en internationale wedstrijden, waaronder Agnès Van Obberghen, 25-voudig Brabants kampioen, en Geza Ogonovski, Belgisch vicekampioen op de 100 meter crawl. Helaas voldeed het zwembad vanaf de jaren 1980 niet meer aan de wedstrijdnormen. De Cercle fuseerde toen met de club van Neder-over-Heembeek (CRNSN) en trainde meestal in de baden van Laken en Neder, terwijl ze een basis in Schaarbeek behield.
De Neptunium, een sociale en recreatieve ruimte voor veel jonge kinderen, is ook de plek waar ze hebben leren zwemmen met hun klasgenootjes. Met steeds meer hittegolven zal het zwembad nog jarenlang een welkome schuilplaats voor de Schaarbeekers zijn.
© Gemeentearchieven van Schaarbeek – Alle rechten voorbehouden
