Gemeente Elsene

Geschiedenis

De naam Elsene komt van Elsele. Dit verwijst naar de boom, de els, die vroeger prominent aanwezig was in de gemeente en vandaag nog steeds rond de vijvers van Elsene terug te vinden is. Elsele werd voor het eerst vermeld in 1201 door de hertog Hendrik I van Brabant en verwees naar een dorpje gelegen op het huidige Flagey-plein. Later werd dit Neder-Elsene genoemd. Aan het einde van de 19de eeuw ontstaat Opper-Elsene, ter hoogte van de huidige Naamsepoort.

In 1795 worden Neder-Elsene, Opper-Elsene, Boondaal, onder het Frans bewind samengebracht in één gemeente. Hierdoor heeft de gemeente een grondgebied dat uit meerdere delen bestaat die niet aangrenzend zijn. Elsene telt op dat ogenblik slechts 2000 inwoners en wordt onder de rechtspraak van het kanton Ukkel geplaatst. In 1800 wordt Elsene een autonome gemeente met haar eigen burgemeester. De economische activiteit is in de 19de eeuw gericht op de landbouw en de brouwerij. In de 19de en 20ste eeuw verliest Elsene een groot deel van haar territorium (verkoop van wijken aan de Stad Brussel). Ze strekt zich nu uit over 6,34 km2 terwijl ze in de 19de eeuw 9,38 km2 land bezat.

Collecties

Het archief van de gemeente Elsene is zeer uitgebreid.

De voornaamste reeksen zijn:

  • Notulen van de gemeenteraad vanaf 1819
  • Notulen van het schepencollege vanaf 1837
  • Gemeentelijke nieuwsbrief (1872-2008)
  • Agenda van de briefwisseling vanaf 1918
  • Dienstorders vanaf 1903
  • Procesvoering vanaf 1850
  • Stukken betreffende de administratie (1802-1890)
  • Bevolkingsregisters vanaf 1846
  • Burgerlijke stand: geboorteaktes (1796-1920), overlijdensaktes (1800-1920), huwelijksaktes (1796-1920)
  • Parochieregisters: geboorteaktes (1630-1813), overlijdensaktes (1780-1813), huwelijksaktes (1643-1813)
  • Stukken betreffende de begraafplaats (1884-1962)
  • Personeelsdossiers
  • Openbaar onderwijs (1883-1986)
  • Juridische zaken
  • Belastingen
  • Stedenbouw
  • Openbare werken (het oudste stuk heeft betrekking op de aankoop van het gemeentehuis in 1849)
  • Ruimtelijke ordening
  • Dossiers betreffende handel
  • Dossiers betreffende ontbonden bedrijven (1871-1960)
  • Archiefbestand WOI (1914-1930)
  • Plannen
  • Iconografisch archiefbestand
  • Persperiodieken (1855-1969)

Daarnaast is er kerkelijk archief terug te vinden:

  • Archief van de Heilige Kruiskerk (1850-1981)
  • Archief van de Heilige Drievuldigheidskerk (1886-1984)
  • Archief van de Parochiekerk van Sint-Antonius van Padua (1901-1984)

Er zijn ook private archiefbestanden van de volgende archiefvormers:

  • Camille Lemonnier (1864-1936), schrijver afkomstig uit Elsene
  • Association libérale d’Ixelles (1945-1954)
  • Auguste Deprez, archief van de korporaal en later onderofficier van de 10de regiment de ligne (1914-1919)
  • Michel Hainaut, archief van de secretaris van de heemkundige kring van Elsene (1811-2011)
  • Michel Hugues, fotoalbum over de evolutie van de gemeente Elsene
  • Jacques Dubreucq, archief van een amateur-historicus
  • Albert Guyaux, archief over WOI en WOII
  • Louis Warzee, archief betreffende onderwijs in Elsene in de 19de eeuw
  • Charles Janssens, archief van voormalig burgemeester van Elsene

Beheer, bewaring en digitalisering van het archief in de gemeente

De archiefdienst werd in 1995 opgericht. De archiefdienst bestaat momenteel uit vijf medewerkers. Het archief wordt sinds 2004 bewaard in één depot in het gemeentehuis van Elsene, voorzien van mobiele rekken. Voorheen werd archief op verschillende plekken in de gemeente bewaard. In het depot van de gemeente wordt 1900ml statisch en semi-dynamische archief bewaard. Net zoals in de meeste andere gemeentearchieven, is het archiefbestand van de dienst stedenbouw het grootste. Het gaat over 400ml archief.

In tegenstelling tot de meeste andere gemeenten, heeft Elsene een leeszaal voor het archief van de dienst stedenbouw. In 2019 waren er 1932 bezoekers voor dat archief. Daarnaast kunnen onderzoekers en studenten op afspraak archiefbescheiden bekijken. In 2019 hebben 45 mensen hiervan gebruik gemaakt.

De dienst heeft van heel wat bestanden inventarissen opgesteld. Deze kunnen ter plaatste bekeken worden of via mail opgevraagd worden. De archiefdienst werkt aan de uitbouw van databases. Zowel voor de dienst urbanisme, als voor de personeels- en commerciële dienst werden databanken opgebouwd. Momenteel zijn er 15.300 bouwvergunningen geregistreerd in de databank voor de dienst urbanisme. Deze hebben vooral als doel bescheiden te registreren, hun bewaarplaats te kennen en de uitlening van stukken te controleren. De databanken zijn niet toegankelijk voor het publiek, ze zijn gericht op de interne werking.

Documentatie en andere archieven

Het archief van de abdij Ter Kameren wordt bewaard in het Rijksarchief Brussel, Kerkarchief, nrs. 5566-5883. Een deel van het archief van de Heilige Kruiskerk van Elsene (1744-1894) wordt ook bewaard in het Rijksarchief Brussel, Kerkarchief, nrs. 22.794-22.832.

Het archief van het vredegerecht, de politierechtbank en de Werkrechtersraad van Elsene wordt ook bewaard in het Rijksarchief Brussel.

Aanvullende gegevens

  • Adres: Elsensteenweg 168 – 1050 Brussel
  • Telefoon: 02/515.61.34
  • E-mail: archives@elsene.brussels
  • Website: link

Rijksarchief © Alle rechten voorbehouden