Gemeente Evere

Geschiedenis

De heerlijkheid Evere wordt vermeld in schriftelijke bronnen vanaf de 12^de eeuw. In de 17^de en 18^de eeuw (tot 1772) was de heerlijkheid Evere in handen van de familie Horne. Zij verbleven op het kasteel Ijse in Overijse, en lieten het bestuur van Evere over aan een drossaard. Evere werd een zelfstandige gemeente in de Franse periode.

De bevolking groeide van 163 inwoners in het begin van de 18^de eeuw tot ongeveer 800 rond 1800, 1377 in 1846, 6031 rond 1900 en 22.460 in 1961. Het dorp leefde van de landbouw, tussen 1750 en de vroege 20^ste eeuw vooral van de groententeelt (witloof). Het dorp bleef lange tijd zijn Nederlandstalig karakter behouden.

Gedurende verschillende jaren (zeker al in 1990) was Danielle Lambert, van opleiding bibliothecaris-documentaliste, de archivaris van de gemeente. Zij stond ook in voor de openbare bibliotheek van Evere. Tussen 2013 en januari 2015 was archivaris Valentin Delanghe (niveau A) in dienst. Hij stelde onder andere selectie- en vernietigingslijsten op per dienst en organiseerde een aantal vernietigingen. Na zijn vertrek werd geen archivaris meer aangesteld. In sommige diensten werd wel een “archiefbeheerder” aangesteld. De archieven van de gemeente worden beheerd door de verschillende diensten, en worden bewaard in een groot aantal lokalen.

In het gemeentehuis:

3 lokalen op de tweede verdieping voor de openbare werken.
Drie lokalen met rollende rekken in de kelder: één voor de Burgerlijke Stand en stukken betreffende het OCMW, een tweede voor de Financiën, PSE, financiën, dienst vrije tijd, SAC, verslagen van gemeenteraad en schepencollege en een derde lokaal voor de dienst stedebouw.
Een ander lokaal voor de drukkerij, dienst onderwijs, vrije tijd en cultuur.

De archieven van de scholen worden bewaard in de kelders van de gemeentescholen. De archieven van de crèches (sinds 1993) worden bewaard in vijf verschillende gebouwen (één rek per site). In het gebouw aan de Parijsstraat 112 worden de archieven bewaard van de Sociale actie, duurzame ontwikkeling, economische promotie en financiën. School in de Pierre Mattheussens straat 60: een deel van de archieven van de dienst Financiën wordt ook hier bewaard.

Collecties

De archieven in Evere omvatten:

Registers van de burgerlijke stand: 1792-2018.
Verslagen van de gemeenteraad: 1824-2018.
Volkstellingen 1910, 1930, 1970.
Staten van inningen en afgesloten dossiers over fiscale betwistingen.
Stukken over de voogdij van de gemeente over de kerkfabrieken en het OCMW.
Archief van de dienst stedebouw (vragen om bouwvergunningen, plannen).
Dossiers van openbare aanbestedingen.
Archieven van diensten openbare werken, onderwijs, crèches, cultuur, financiën, sociale actie, duurzame ontwikkeling,…

Er zijn geen inventarissen beschikbaar.

In 1966 droeg de gemeente Evere 78 pakken archief, of 17,1 meter archief over aan het Rijksarchief. De selectie gebeurde door Rijksarchivaris Carlos Wyffels. Het ging om parochieregisters voor 1594-1796 en een deel van het modern archief. De parochieregisters werden gedigitaliseerd en online geplaatst op de website van het Rijksarchief. Het modern archief werd nog niet geïnventariseerd. Volgens de ongepubliceerde lijst die Carlos Wyffels opstelde gaat het om:

Belastingrollen tot ca. 1935
Comptabiliteitsregisters tot ca. 1935
Patentrollen 19^de eeuw
Militielijsten tot 1900.
Ingekomen briefwisseling, tot 1930
Registers van uitgaande briefwisseling, tot begin 20^ste
Kiezerslijsten, 19^de en begin 20ste eeuw.
Gemeenterekeningen, tot 1920
Begrotingen van de gemeente, tot 1920.
Lijsten van de burgerwacht, tot 1914.
Bewijsstukken van de rekeningen van de gemeen tot ca. 1920.
“Domicile de secours”, eind 19^de eeuw tot ca. 1920.
Bewijsstukken rekeningen school tot ca. 1920.
Bewijsstukken rekeningen armenbestuur tot ca. 1920.
Kasonderzoeken tot 1920.
Rekeningen kerkfabriek St. Vincentius tot 1920.

Beheer, bewaring en digitalisering van het archief

Sinds het vertrek van de archivaris is het archief- en informatiebeheer in de gemeente min of meer stil gevallen. Er werd bijvoorbeeld geen archief meer vernietigd, wat als gevolgd heeft dat de gemeente met plaatsgebrek wortstelt. Er bestaat ook geen algemeen informatiebeheersysteem. De aanwerving van een nieuwe archivaris-informatiebeheerder en de organisatie van gecontroleerde vernietigingen kan hier zeker soelaas bieden.

De bevolkingregisters en de gegevens betreffende het personeel date met pensioen is werden gedigitaliseerd.

Documentatie en andere archieven

Evere viel tussen 1802 en 20 juni 1849 onder het gerechtelijk kanton Sint-Stevens-Woluwe, vervolgens onder dat van Sint-Joost-ten-Node, om in 1913 ondergebracht te worden onder het eerste kanton van Schaarbeek. Sinds 1913 valt het onder het tweede kanton van Schaarbeek. De archieven van de Vredegerechten van Sint-Joost-ten-Node en Schaarbeek worden bewaard in het Rijksarchief Brussel.

Het archief van de Sint-Vincentiuskerk in Evere wordt bewaard in het Rijksarchief te Brussel, voor de periode 1297-1936, 1952. Een inventaris is beschikbaar. Het archief van de Sint-Jozefkerk van Evere (1903-1995) werd in 2010 in bewaring gegeven aan het Rijksarchief Brussel. Het gaat om 8 dozen, 5 rollen en een enveloppe met foto’s. Er is een ongepubliceerde gedetailleerde inventaris op stukniveau. Het archief van psychatrische instelling van Evere (registers over de patiënten, ca. 1840 – ca. 1920) wordt bewaard in het Rijksarchief Brussel. Op het moment dat deze tekst werd opgesteld, was dit archief nog niet geïnventariseerd.

In Evere is er een gemeentelijk museum aan de Edward Stuckenstraat 11-13.

Selectieve bibliografie

DESSART M., Esquisse d’une monographie de la commune d’Evere, Le Folklore Brabançon, 136, 1957, 361-372 en 150, 1960, 196-240.
Andrée Meyer-Despie en Georges Despy,“Evere” in HASQUIN H., Gemeenten van België. Geschiedkundig en administratief-geografisch woordenboek, 2. Vlaanderen-Brussel, Brussel, 1980, p. 1341-1343.
Tijdschrift van de geschied- en heemkundige Kring van Evere – Cercle d’Histoire et de folklore d’Evere.

Aanvullende gegevens

Adres: [gemeentehuis] Hoedemakersplein 10 – 1140 Brussel
Telefoon: 02/247.62.62
Mail: evere@evere.brussels
Website: link