Gemeente Sint-Gillis

Geschiedenis

Het tuinbouwdorp Obbrussel dat in 1216 was gesticht werd in 1795 een autonome gemeente. Het dorp dat in 1850 minder dan 5000 inwoners telde verloor in een aantal decennia zijn landelijk karakter en werd in 1900 een stad met 51.000 inwoners, hetzelfde bevolkingsaantal als vandaag. Met 140 nationaliteiten en grote sociale en culturele verschillen is Sint-Gillis een van de boeiendste gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

De dienst “Archief en Digitale Strategie” van het gemeentebestuur werd opgericht in 2015. Om alle diensten die informatie beheren samen te brengen werd hij twee jaar later samengevoegd met de informaticadienst om uiteindelijk de dienst Archief, Informatica en Digitale Strategie te vormen. Voordien werd het archief beheerd door elke dienst afzonderlijk. Van 1880 tot 1920 was waarschijnlijk een archivaris werkzaam binnen de gemeenteadministratie. De voorbereidende plannen voor de bouw van een nieuw gemeentehuis met plaats specifiek voor het archief zijn overigens bewaard gebleven. Er zijn ook sporen terug te vinden van de activiteiten van de archivaris, zoals mappen met een aantal dossiers. Net zoals vandaag bevond de archiefdienst zich bij het departement “Algemene Zaken”.

Collecties

De dienst Archief, Informatica en Digitale Strategie bewaart heel wat documenten die werden ontvangen en/of aangemaakt in het kader van de uitvoering van de opdrachten van een lokaal overheidsbestuur, zoals openbare werken, gezondheid, onderwijs, enz. De dienst bewaart daarentegen geen registers van de burgerlijke stand of van de bevolking, noch stedenbouwkundige vergunningen: hiervoor dient men zich rechtstreeks te wenden tot de betrokken diensten via

etatcivil.1060@stgilles.brussels, population.1060@stgilles.brussels of urbanisme.1060@stgilles.brussels. De dienst bewaart ook een aantal privéarchieven, onder meer van voormalige burgemeesters. Een deel van het bewaarde archief werd reeds geïnventariseerd en is online raadpleegbaar via een regelmatige geüpdatete website. Een aantal archiefbestanden zijn bijzonder interessant, zoals bijvoorbeeld deze over de protocollaire bezoeken die plaatsvonden op het grondgebied van de gemeente in de periode dat de bezoeken van buitenlandse personaliteiten begonnen bij hun aankomst in het Zuidstation.

 

 

De dienst beschikt ook over een fotoarchief dat bijna volledig gedigitaliseerd werd en over een zeer interessant bestand in verband met de verstedelijking van het grondgebied van Sint-Gillis, dat zeker in de smaak zal vallen bij amateurs van bouwkundige projecten uit het begin van de 20e eeuw. Wie belangstelling heeft voor de geschiedenis van beide wereldoorlogen kan – met inachtneming van de privacyreglementering –  archief raadplegen over de aanleg van de militaire begraafplaats, de passieve luchtverdediging en de militie.

 

 

De dienst bewaart ook rooilijnplannen, archief over afgebroken gebouwen en dossiers die werden afgesloten in verband met de organisatie en de aanleg op het grondgebied van Sint-Gillis, met name archief over het vervoersnetwerk in de gemeente, grote werken zoals de overkapping van de Zenne of het doortrekken van verkeersaders, en de uitbouw van het rioleringsnetwerk. Een groot deel van dit archief werd geïnventariseerd en kan online worden geraadpleegd.

 

 

Beheer, bewaring en digitalisering van het archief

De dienst Archief, Informatica en Digitale Strategie is ook begonnen met het inventariseren van een groot deel van de documenten en gegevens die worden bewaard door het gemeentebestuur, hetzij in de archiefdepots, hetzij bij diensten elders of zelfs in scholen of in sportinfrastructuur. Met die analyse wil de gemeente een algemeen informatiebeheersplan opstellen met prioriteiten inzake archiefontsluiting. Er werd ook een campagne opgestart voor het vernietigen van voorbijgestreefde documenten die niet duurzaam bewaard moeten worden volgens de richtlijnen van het Rijksarchief.

Al dit werk wordt mogelijk gemaakt door samenwerking met andere  gemeentediensten en met het college van burgemeester en schepenen, dat onder meer heeft gezorgd voor rekken, bewaarmateriaal en instrumenten voor restauratie. Het college zorgt er ook voor dat de nodige software wordt voorzien voor een goed informatiebeheer.

 

 

Valorisatie van de collecties

De huidige dienst werkt op basis van twee grote procedés. Het ene betreft informatiebeheer en begeleiding van de gemeenteadministratie bij de “digital turn” om erop toe te zien dat het archief duurzaam bewaard wordt voor de toekomst. Het tweede betreft archiefontsluiting, archiefvalorisering en beschikbaarstelling van de documenten voor het publiek. Hiervoor is een interdisciplinaire werkgroep actief, de WG Digital Turn, en wordt ook gewerkt met het cultuurportaal “ArchivIris”.

De gemeente wil ook via een regionaal Open Data-systeem culturele gegevens online brengen, zoals bijvoorbeeld de lijst met personen die tijdens WOI vermist werden aan het front. Op zijn website publiceert de dienst elke maand een document over een bijzonder archiefstuk.

Documentatie en andere archieven

Sint-Gillis heeft een heemkundige kring die een aantal privéarchieven bewaart van kringen en genootschappen, evenals van de burgemeesters.  De contactgegevens van de kring staan op de website van het gemeentebestuur.

Selectieve bibliografie

  • BERNIER F., Monographie de la Commune de Saint-Gilles-Lez-Bruxelles, Brussel, P. Weissenbruch, 1904.
  • Saint-Gilles, huit siècles d’histoire 1216-2016, Brussel, Mardaga, 2016.
  • Vie économique à Saint-Gilles, des origines à demain, Toeristische dienst van Sint- Gillis, Sint-Gillis, 1992.

Aanvullende gegevens

 

Gemeentebestuur van Sint-Gillis (Archiefdienst) © Alle rechten voorbehouden