OCMW van Anderlecht

Geschiedenis

De gemeente Anderlecht heeft een oppervlakte van 17,74 km2. Vanaf de 19de eeuw tot 1969 bleef de bevolking groeien. In dat jaar bereikte het een bevolking van meer dan 100.000 inwoners. Anderlecht kent vooral een jonge bevolking met een zeer uiteenlopend sociaaleconomisch profiel. In 2014 was een kwart van de actieve bevolking werkloos.

Het OCMW van Anderlecht is gelegen in de Raymond Vander Bruggenlaan 62-64. De archieven worden echter bewaard in de kelders van het rusthuis J. Vanhellemont, Puccinistraat 22, dat door het OCMW beheerd wordt.

Het Jospeh Bracops ziekenhuis, dat in 1893 opgericht werd, werd voordien eveneens beheerd door het OCMW. Later werd dit ziekenhuis opgenomen in het netwerk van de IRIS-ziekenhuizen Zuid. Dit netwerk ontstond in 1999 en bestaat uit 4 ziekenhuizen in Anderlecht, Elsene, Etterbeek en Vorst.

Collecties

Het archief van het OCMW van Anderlecht bewaart amper stukken van vóór de jaren 1980. De focus ligt op de administratieve werking van het OCMW. De volgende reeksen kunnen teruggevonden worden:

  • Personeelsdossiers
  • Medische dossiers
  • Technische dienst
  • Bejaardenhulp en thuishulp
  • Secretariaat
  • Sociale dossiers
  • Patrimonium
  • Financiën
  • Boekhouding
  • Mandaten

Het oudste materiaal dat er gevonden kan worden, zijn de grootboeken en mandaten. De grootboeken worden bewaard vanaf de jaren ‘70, de mandaten vanaf 1987. Historisch materiaal afkomstig van de rechtsvoorgangers van het OCMW werd niet teruggevonden.

Het tehuis heeft haar eigen archief, waar de administratieve neerslag bijgehouden wordt.

In het Rijksarchief Brussel worden twee registers bewaard die door het OCMW van Anderlecht overgedragen zijn. De registers zijn afkomstig van het ‘Hospice de Scheut’. Dit hospice werd door de Duitse bezetters vanaf augustus 1943 gebruikt als bejaardentehuis voor Joodse bejaarden. Vanaf 1943 tot aan de bevrijding in september 1944 werden 500 joden ontvangen in dit bejaardentehuis. De Commissie van Openbare Onderstand van Groot-Brussel werkte samen met de Association des Juifs en Belgique voor het beheer van deze instelling. De Joodse bejaarden werden uit de Dossinkazerne te Mechelen, de Sicherheitsdienst Antwerpen of Brussel, of uit de gevangenis van Antwerpen naar Anderlecht vervoerd. Deze Joden werden van deportatie gered. In de registers kunnen de namen, de geboortedatum, de geboorteplaats, het beroep, de burgerlijke stand en de datum waarop ze de instelling hebben verlaten teruggevonden worden. Na de bevrijding werd de hospice terug een gewoon bejaardentehuis.

Een deel van het gemeentearchief van Anderlecht wordt in het rijksarchief bewaard. Hier vindt men de rekeningen terug van de kas voor weduwen en weeskinderen, van 1910 tot 1920.

Verassend genoeg kan het archief van de rechtsvoorgangers van het OCMW teruggevonden worden in het Erasmushuis. Het Erasmushuis bewaart archief van de gemeente Anderlecht, er zal waarschijnlijk vermenging opgetreden hebben met het OCMW-archief. We kunnen er verschillende reeksen terugvinden:

  • Register van inkomsten en uitgaven van het bureel van weldadigheid (1807-1849)
  • Registers van de landerijen en landhuur van het bureel van weldadigheid (1807-1849)
  • Registers (1803-1806) van publieke weldadigheid (1803-1806)
  • Registers van de inkomsten van het burgerlijk hospitaal (1801)
  • Proces-verbalen van de commissie van weldadigheid (1802-1804)
  • Dagboeken met de ontvangsten en uitgaven van het bureel (1842-1858).

Daarnaast wordt ook archief bewaard in het OCMW-archief van Brussel stad. Tijdens WOII werden archieven van een aantal COO’s hier verzameld als gevolg van het idee “Groot-Brussel”.

Er kan archief van de armentafel terug gevonden worden:

  • Oorkonden 1337-1613
  • Rekeningen 1514-1786
  • Rekening “Collegiale Saint-Pierre” 1645-1646

Over het bureel van weldadigheid zijn archiefbescheiden terug te vinden van het jaar XII tot 1820, het gaat over:

  • Stukken betreffende de organisatie en richtlijnen
  • Stukken betreffende inschuld
  • Betalingsdossiers
  • Numerieke staten
  • Budgetten
  • Dossiers betreffende opheffing van renten
  • Twee journalen, één betreffende renten en leenrenten en de andere over grondpacht (1807)

Voor het kanton van Anderlecht vindt men de situatie van het bureel van de vrederechter (jaar XIII-1809).

Beheer, bewaring en digitalisering

Het archief van het OCMW wordt in drie lokalen bewaard, allen hebben mobiele rekken. Het eerste lokaal kwam er in 2004, de andere twee in 2010. De lokalen bevinden zich in de kelder van het tehuis. Het tehuis telt één archieflokaal zonder mobiele rekken.

De selectielijst van het Rijksarchief wordt toegepast. Het OCMW Anderlecht heeft al heel wat voortgang geboekt in de digitalisering van haar werking. Het project ging begin jaren 2000 van start met de digitalisering van de sociale dossiers om het werk van de maatschappelijke medewerkers vlotter te laten verlopen. Vanaf 2014 werd de manier van werken uitgebreid. Allereerst worden de stukken gesorteerd naar hun onderwerp, vervolgens worden ze gescand en aan het dossier gevoegd. Negentig % van de documenten kunnen vervolgens vernietigd worden omdat ze in het systeem terug te vinden zijn, enkel de papieren stukken met bewijskracht worden bewaard. Het team bestaat uit 12 medewerkers. Nu worden de sociale dossiers, de stukken over thuishulp, de documenten van het tehuis, de jeugddienst, van de dienst energie en de dienst schuldbemiddeling gescand. Tot 2016 werd gebruik gemaakt van het programma CPAS2000, daarna ging men over naar EOS. Binnenkort zal gewerkt worden met een nieuw systeem zodat een grotere massa documenten opgeslagen kunnen worden, en het systeem sneller zal werken. Het is de bedoeling om over te gaan naar een gedecentraliseerde werking waar sommige medewerkers bij de diensten zelf aan de bron de documenten gaan inscannen

Selectieve bibliografie

DELPLANCQ T. en MASSAGNE C., ‘L’Hospice de Scheut (1943-1944)’, Bijdragen tot de Eigentijdse Herinnering – Les Cahiers de la Mémoire Contemporaine, 5, 2003-2004, pp. 13-34

Aanvullende gegevens

  • Adres: Vander Bruggenlaan 62 – 64 – 1070 Brussel
  • Telefoon: 02/529.41.20
  • Mail: ocmw@ocmw-anderlecht.be
  • Website: link

 

Rijksarchief © Alle rechten voorbehouden