Geschiedenis
De gemeente Ukkel ontstond in 1795 en is qua oppervlakte de 2de grootste Brusselse gemeente, na Brussel-stad. Tot de jaren zeventig van de 20ste eeuw bleef de bevolking stijgen, later kwam een dipje maar rond de eeuwwisseling steeg het bevolkingsaantal opnieuw. Vanaf 2012 telt Ukkel meer dan 80.000 inwoners. Hoewel Ukkel als een rijke gemeente beschouwd wordt, werden in 2000 al ongeveer 1000 inwoners per maand bijgestaan door het OCMW.
Het bureel van weldadigheid te Ukkel werd opgericht in 1797. Vanaf 1902 kwam het in een lokaal terecht gelegen in de Stallestraat. De wet van 10 maart 1925 leidde tot het ontstaan van een Commissie voor Openbare Onderstand. Deze nam de functies over van het bureel en van de commissie voor burgerlijke godshuizen. De commissie richtte op 5 oktober 1890 het Hospice Brugmann op, na de schenking van dit huis door Georges Brugmann. In 1975 vormde het Hospice zich om tot rusthuis, dat nog steeds bestaat. De COO verhuisde in 1931 naar de Alsembergsesteenweg 905. In dit gebouw kwam uiteindelijk het OCMW in 1976.
In 2000 verhuisde het archief van de Alsembergsesteenweg 905 en 915 naar het huidige OCMW-gebouw, Alsembergsesteenweg 860. De bewaaromstandigheden van het archief in het oude gebouw in nummer 915 lieten veel te wensen over. Overstromingen en ratten zorgden voor de beschadiging van tal van archiefbescheiden. Vierhonderd personeelsdossiers werden vernietigd, 350 personeelsdossiers werden gedeeltelijk onbruikbaar, 21 archiefdozen met rekeningen van 1984-1988 raakten beschadigd en 2800 sociale dossiers werden beschimmeld teruggevonden. Bij de verhuis werden archiefbescheiden door elkaar gehaald en een aantal plannen verscheurd.
Het OCMW bezit 2 rusthuizen (tehuis Brugmann en Domein Neckersgat), het kindertehuis Asselbergs en het kinderdagverblijf Asselbergs. Het domein van het tehuis Brugmann werd in 1890 geschonken door Georges Brugmann, een vermogende bankier. Het andere tehuis werd in 2005 opgericht, op het domein van de vroegere ‘Institut National des Invalides de Guerre’. Het kindertehuis Asselbergs kwam er in 1938. De vier gebouwen werden geschonken door de Ukkelse schilder Alphonse Asselbergs (1839-1916). Hij vermelde expliciet dat er een kindertehuis moest opgericht worden. Het vangt 36 kinderen tussen 3 en 18 jaar op, waar de kinderen psychologische en educatieve steun krijgen. Recent werd de crèche opgericht in 2013. Er is eveneens een “Boetiek van de 4 seizoenen” waar behoeftigen terecht kunnen voor tweedehandskleren.
Collecties
Het OCMW-archief wordt grotendeels bewaard uit administratieve en wettelijke overwegingen. De verschillende reeksen zijn:
- Juridische dossiers (1980-2019)
- Uitgaande post (1928-2018)
- Documentatie (1960-1998)
- Home Brugmann (1991-1998)
- Financiën (1940-1990)
- Rekeningen maatschappelijke hulp (1945-2004)
- Medische dossiers (1968-2009)
- Patrimonium (1866-2018)
- Personeel (1937-2018)
- Boekhouding (1887-2018)
- Secretariaat (1961-2019)
- Archiefbescheiden van sociale aard (1947-2018)
- Sociale dossiers bestaande uit dossiers betreffende sociale en beroepsintegratie en uit dossiers betreffende sociale wijken waarvan dossiers 1 tot 10.475 vernietigd of verdwenen zijn.
Buiten de collecties die voortkomen uit de klassieke diensten van het OCMW, kan interessant historisch materiaal teruggevonden worden. Allereerst kan gekeken worden naar het archief van de voorgangers van het OCMW. Kasboeken van het bureel van weldadigheid (1887-1925) alsook rekeningen en mandaten van het COO (1926-1971) werden bewaard.
Tal van bescheiden zijn beschikbaar over de instellingen die het OCMW beheert. Zo is er het archief van het rusthuis Brugmann. Archiefbescheiden over de schenking van het domein door Georges Brugmann en plannen zijn aanwezig. De neerslag van het beheer (1953-2007), de rekeningen (1989-1998) en onderhoudswerken werden bewaard in het archief.
Wat het 2de rusthuis, Domein Neckersgat, en het Cité Asselbergs betreft, is er archief beschikbaar over de verwerving van deze gebouwen. Daarnaast zijn er voor het Cité Asselbergs stukken in verband met de bouwplannen van het gebouw, het onderhoud (1912-1963), de financiering (1960-1966) en de interne werking.
Daarnaast kunnen ook archiefbescheiden gevonden worden van verscheidene instellingen die niet beheerd werden door het OCMW. Attesten en agenda’s (2004-2008) van het medisch centrum van Homborch worden bewaard. Ook patiënten-registers van het ziekenhuis van Sint-Gillis (1979-1983), de Sint-Elisabeth kliniek (1977-1982), het Instituut ‘Deux Alices’ (1972-1973) en ‘Molière-Longchamps’ (1984-1992) zijn gevonden. Tal van bescheiden over de procedure voor het aanstellen van personeel in de 2de helft van de 20ste eeuw bleven ook bewaard.
Beheer, bewaring en digitalisering
Vanaf 1998 is een archivaris verantwoordelijk voor het Ukkelse OCMW-archief. Carine Glineur had een diploma Bibliothecaris-Documentbeheer. Zij werd opgevolgd door Ahn-Sook Verniers en Maité Van Winckel. Verniers ging in 2004 als archivaris aan de slag maar promoveerde recent tot verantwoordelijke voor algemene zaken. Van Winckel is sinds 2012 in Ukkel. Het archief wordt bewaard in 3 lokalen, waarvan 2 lokalen met mobiele rekken (geïnstalleerd in 2000 en 2012).
In het OCMW-archief wordt de selectielijst van het Rijksarchief toegepast. Van digitalisering is nog niet echt sprake. Er bestaat een inventaris in excelformaat die niet toegankelijk is voor het breed publiek. Ook werden de draaiende steekkaartenbakken (“tambour”) in een excel-document ingevoerd.
Het Home Brugmann heeft zelf een archieflokaal, maar deze is niet optimaal. Er is een inventaris en er heeft al selectie in plaatsgevonden. Wat het archief van Domein Neckersgat betreft, werd nog geen werk uitgevoerd door een archivaris. Eén van de werknemers is daar verantwoordelijk voor de klassering. Er is geen sprake van een inventaris, van een archieflokaal noch van een duidelijke archiveringspolitiek.
Aanvullende gegevens
- Adres: Alsembergsesteenweg 860 – 1180 Brussel
- Telefoon: 02/370.75.11
- Mail: cpas.uccle@publilink.be
- Website: link
Johanna Hugé (Rijksarchief) © Alle rechten voorbehouden