L’inventoriage des archives relatives à l’établissement des compagnies de transports par voies ferrées sur le territoire de la commune de Saint-Gilles est actuellement en cours de finalisation. Au travers de ces documents, c’est tout un pan de l’histoire des transports publics en région bruxelloise qui est rendu accessible. Vous y trouverez notamment une mine d’informations sur deux grandes compagnies, en particulier la Société des Transports Intercommunaux de Bruxelles (STIB) et la Société Nationale des Chemins de fer Vicinaux (SNCV). C’est à cette deuxième compagnie que nous consacrons notre document du mois. Créée en 1884, la SNCV répond à l’augmentation constante des besoins de transports des populations rurales vers les grandes villes ; elle est l’une des accompagnatrices de l’urbanisation. Plusieurs lignes de tramways fleurissent peu à peu. En 1894, est établie, entre la place Rouppe à Bruxelles et la Petite Espinette (Uccle), la première ligne de tramways électriques.
Bovendien hebben we het inventariseren van de archieven ten opzichte van de oprichting van de maatschappijen voor spoorwegvervoer op het grondgebied van Sint-Gillis bijna beëindigd. Dankzij deze documenten zullen jullie een groot gedeelte van de geschiedenis van het openbaar vervoer in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest kunnen ontdekken. Jullie zullen met name heel wat inlichtingen verbonden met twee belangrijke maatschappijen kunnen vinden en vooral de Maatschappij voor het Intercommunaal Vervoer te Brussel (MIVB) en de Nationale Maatschappij voor Buurtspoorwegen (NMVB). Ons document van de maand wordt gewijd tot de NMVB. Deze maatschappij werd in 1884 opgericht om de onafgebroken vermeerdering van de behoeften voor het vervoer van de plattelandse bevolking met bestemming naar grote steden te kunnen voorzien. Het heeft ongetwijfeld de verstedelijking bevorderd. Dankzij deze maatschappij zijn de tramlijnen in aantal toegenomen. In 1894 werd de eerste elektrische tramlijn opgericht.
[Tramway électrique et baladeuse sur la ligne Bruxelles – Petite-Espinette à Uccle Vert Chasseur. | Tram en open wagen op de lijn Brussel – Kleine Hut in Ukkel Groene Jager. Source | Bron : https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/6f/Tramway_Uccle_Vert_Chasseur.jpg]
Le document mis en ligne présente un aspect méconnu et pourtant toujours présent au sein de nos compagnies de transports actuelles : le voyager ensemble. En 1913, face à la recrudescence d’incidents, les bourgmestres de la région de Bruxelles-Capitale décident d’interdire le port d’épingles à chapeau non munies de protège-pointe au sein des transports en commun. A la même époque, le préfet de Paris, Célestin Hennion, fait paraître une ordonnance similaire préparée par son prédécesseur Louis Lépine. Ce dernier avait espéré, en vain, qu’un changement de mode relègue la parution d’une telle ordonnance aux oubliettes.
Si le nom de la SNCV ne vous dit plus rien aujourd’hui, c’est normal. Tout d’abord, les voies ferrées, telles qu’elles étaient sous l’ère de la SNCV, ont quasiment toutes disparu de nos campagnes pour laisser place aux lignes de bus. Pendant les années nonante, suite à la régionalisation du pays, les différentes compagnies de bus fusionnent et deviennent le TEC et De Lijn. La SNCV signe alors la fin de son existence qui aura duré plus de cent ans.
Het document beschrijft een gezichtspunt dat meestal onbekend blijft hoewel het nog actueel is in onze huidige vervoermaatschappijen: de openbare eigenschap van het vervoer. In 1913 besloten de burgemeesters van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest om het gebruik van hoedenspelden zonder puntbeschermers te verbieden in het openbaar vervoer omdat er veel incidenten waren geweest. In hetzelfde tijdperk heeft de hoofd van de politie van Parijs een gelijksoortige beschikking bekendgemaakt die was opgesteld door zijn voorganger Louis Lépine. Deze laatste had tevergeefs gehoopt dat deze beschikking van nul en gener waarde zou worden.
Als er wordt gevraagd of u de naam NMVB kent, zal u waarschijnlijk er geen flauw idee van hebben voor verschillende redenen. Ten eerste blijven er bijna geen spoorwegen meer van dit tijdperk op het platteland omdat ze door buslijnen werden vervangen. Tijdens de jaren 90 en na de verdeling van het land in gewesten hebben de verschillende busmaatschappijen gefusioneerd en ze zijn de TEC en De Lijn geworden. De geboorte van die twee vervoermaatschappijen heeft het einde van de NMVB aangekondigd. Deze laatste bestond gedurende meer dan honderd jaren.
Référence | Referentie : dossier n° 460, Inventaire 9 des Archives des Travaux Publics | dossier n° 460, Inventaris 9 van het archieven van de Openbare Werken
© Archives communales de Saint-Gilles | Gemeentelijke archieven van Sint-Gillis
