La vallée Josaphat, située au cœur de Schaerbeek et où coule le ruisseau Rodenbeek, est, depuis des siècles, un coin pittoresque, un lieu de légende plein de charme. A partir du XVIIIe siècle, la vallée devient une destination de promenade privilégiée pour les Bruxellois. Des fermes se transforment alors en guinguettes et estaminets pour offrir aux promeneurs un endroit de détente où boire et manger. On trouve ainsi les enseignes poétiques du Vieux château vert, du Rossignol, de La Fontaine d’amour et du Château d’amour.
Het Josaphatdal dat te midden van Schaarbeek ligt en waar de Rodenbeek rustig stroomt , is allang een schilderachtig plekje en een charmant legendeoord geweest. Vanaf de achttiende eeuw wordt het dal een bevoorrechte bestemming van de Brusselaars om een ommetje te maken. Boerderijen worden dan in « guinguettes » en « staminees » omgevormd, om aan de wandelaars een ontspanningsplaats aan te bieden waar ze iets kunnen eten of drinken. Zo vindt men poëtische uithangborden zoals « Vieux château vert », « Rossignol », « La Fontaine d’amour » en « Château d’amour ».
[L’estaminet « Le Château d’amour », carte postale, sd, Fonds iconographique, Archives communales de Schaerbeek | Het staminee « Le Château d’amour », postkaart, zd, Iconografische verzameling, Gemeentearchieven van Schaarbeek]
[L’estaminet « Le Château vert », carte postale, sd, Fonds iconographique, Archives communales de Schaerbeek | Het staminee « Le Château vert », postkaart, zd, Iconografische verzameling, Gemeentearchieven van Schaarbeek]
[L’estaminet « À la Fontaine d’amour », carte postale, sd, Fonds iconographique, Archives communales de Schaerbeek | Het staminee « À la Fontaine d’amour », postkaart, zd, Iconografische verzameling, Gemeentearchieven van Schaarbeek]
Le charme bucolique de la vallée Josaphat attire de riches citadins bruxellois qui y font construire des maisons de plaisance. L’une d’entre elles, située au cœur de la vallée, au bord d’un des étangs formés par le Rodenbeek, a été construite en 1720 par le commerçant Adrien Louts. Cette propriété, surnommée Loutshuis, consiste en un corps de logis central à un étage, flanqué de deux pavillons bas à plate-forme et balustrades.
De bucolische charme van het Josaphatdal trekt rijke Brusselse stedelingen aan, die er een buitenverblijf laten bouwen. Eén van die huizen, gelegen te midden van het dal, nabij één van de vijvers die door de Rodenbeek gevormd worden, werd in 1720 door een handelaar – Adrien Lout – gebouwd. Dit landgoed, het « Loutshuis », bestaat uit een centraal hoofdgebouw met een verdiep, waarnaast twee lage paviljoenen met een platform en balustrades staan.
En 1901, les autorités communales schaerbeekoises décident de transformer la vallée Josaphat en un parc paysager. Pour mener à bien ce projet, la commune de Schaerbeek acquiert petit à petit les terrains privés formant la vallée, et les fermes-guinguettes disparaissent les unes après les autres. Une propriétaire de terrain fait cependant de la résistance : la veuve Martha, qui possède la Loutshuis depuis 1874. Ne parvenant pas à trouver un accord à l’amiable avec la propriétaire, la commune finit par exproprier le domaine pour cause d’utilité publique. Le parc peut enfin être complètement établi, selon les plans d’Edmond Galoppin, et il est inauguré le 26 juin 1904.
In 1901 besluiten de gemeentelijke overheden het Josaphatdal in een parklandschap te verbouwen. Om dit project tot een goed einde te brengen, koopt het gemeente langzamerhand de privéterreinen die het dal vormen en de boerderijen-guinguettes verdwijnen de ene na de andere. Een eigenares biedt hardnekkig weerstand tegen de verkoop: de weduwe Martha die het Loutshuis sinds 1874 in bezit heeft. Als de gemeente geen akkoord kan sluiten met Mevrouw Martha, besloot die de te reinen te onteigenen in het algemeen belang. Het park mag dan helemaal ontworpen worden, volgens de plannen van Edmond Galoppin en wordt op 26 juni 1904 ingehuld.
La demeure de Madame Martha est alors réaménagée en hôtel-restaurant, rebaptisée La Laiterie et gérée par Monsieur Dollez, patron de l’hôtel Cosmopolite, à Bruxelles. Quelques années plus tard, le grand bâtiment de La Laiterie, devenu trop vétuste, est détruit. En 1912, on construit à proximité de là, sur les fondations de l’estaminet le Vieux château vert, un pavillon en matériaux légers, le Trink-Hall, que les Schaerbeekois, par habitude, appellent aussi La Laiterie. Ce bâtiment, victime d’un incendie criminel en 2006, est également détruit. Une toute nouvelle Laiterie a été reconstruite dans le parc.
Het huis van Mevrouw Martha wordt in een hotel-restaurant getransformeerd, « La Laiterie » genoemd, dat door Meneer Dollez, directeur van het hotel Cosmopolite in Brussel is beheerd. Een paar jaar later wordt het grote pand van « La Laiterie », dat te oud is geworden, afgebroken. In 1912 wordt, niet ver vandaan, op de fundering van het staminee « Vieux château vert », een paviljoen in licht materiaal gebouwd, de Trink-Hall, dat de Schaarbekenaars uit gewoonte nog steeds de « Laiterie » noemen. Dit gebouw wordt in 2006 in brand gesticht en daarna afgebroken. In het park is een nieuwe « Laiterie » gebouwd.
[Publicité pour La Laiterie, ca. 1905, Fonds documentaire, Archives communales de Schaerbeek | Reclame voor La Laiterie, ca. 1905, Documentatiebestand, Gemeentearchieven van Schaarbeek]
[Villa Martha ( la Laiterie), carte postale, sd, Fonds iconographique, Archives communales de Schaerbeek | Villa Martha (de « Laiterie »), postkaart, zd, Iconografische verzameling, Gemeentearchieven van Schaarbeek]
[Villa Martha ( la Laiterie), carte postale, sd, Fonds iconographique, Archives communales de Schaerbeek | Villa Martha (de « Laiterie »), postkaart, zd, Iconografische verzameling, Gemeentearchieven van Schaarbeek]
[Le Trink-Hall, carte postale sd, Fonds documentaire, Archives communales de Schaerbeek | De Trink-Hall, postkaart, zd, Documentatiebestand, Gemeentearchieven van Schaarbeek]
[La terrasse de la Laiterie, carte postale, sd, Fonds iconographique, Archives communales de Schaerbeek | Het terras van de « Laiterie », postkaart, zd, Iconografische verzameling, Gemeentearchieven van Schaarbeek]
Outre La Laiterie, le parc Josaphat s’enrichit dans les années 1930 de plusieurs petits bâtiments destinés au ravitaillement en boisson et nourriture des promeneurs arpentant le parc. Une première buvette est construite en 1935, près du pont de Borée. On édifie en face de La Laiterie, une « terrasse abritée » en 1937. Enfin, près du terrain de tir à l’arc, on trouve deux buvettes : la buvette de la guilde de Saint-Sébastien et la buvette Monplaisir. Ces buvettes sont toujours en activité et ont été restaurées dans le cadre du projet de réhabilitation du parc.
Naast de Laiterie vindt men in de jaren 1930 bovendien verschillende gebouwtjes voor de proviand in drink en voedsel van de wandelaars. Een eerste « buvette » wordt in 1935 gebouwd, dicht bij de Borée brug. Tegenover de « Laiterie » wordt in 1937 een terras onder dak ontworpen. Ten slotte vindt men twee « buvettes » dicht bij het wipschietenveld: de « buvette » van de Sint Sebastiaan Gilde en de Monplaisir buvette. Die buvettes zijn nog steeds en worden gerestaureerd in het kader van de verjonging van het park.
[Projet de buvette, plan, 1935, Fonds Travaux publics, Archives communales de Schaerbeek| Project van een « buvette », plan, 1935, Openbare Werken Archief, Gemeentearchieven van Schaarbeek
© Commune de Schaerbeek | Gemeente van Schaarbeek
1 thought on “Grignoter sous les frondaisons | Onder het gebladerte oppeuzelen”